هود ٨١
| کپی متن آیه |
|---|
| قَالُوا يَا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّکَ لَنْ يَصِلُوا إِلَيْکَ فَأَسْرِ بِأَهْلِکَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ وَ لاَ يَلْتَفِتْ مِنْکُمْ أَحَدٌ إِلاَّ امْرَأَتَکَ إِنَّهُ مُصِيبُهَا مَا أَصَابَهُمْ إِنَ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ أَ لَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ |
ترجمه
| هود ٨٠ | آیه ٨١ | هود ٨٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لَن یَصِلُوا إِلَیْکَ»: دستشان به تو نمی‌رسد. دسترسی به تو پیدا نمی‌کنند. یعنی در حق ما یا شما نمی‌توانند کاری بکنند. «أَسْرِ بِأَهْلِکَ»: اهل و عیال خود را در شب بکوچان. از مصدر (إِسْراء) به معنی: شب روی. «بِقِطْعٍ مِّنَ الَّیْلِ»: در بخشی از شب. ذکر (لَیْل) بعد از (أَسْرِ) برای تأکید بیشتر است. «إِمْرَأَتَکَ»: مستثنی از (فَأَسْرِ بِأَهْلِکَ) است. «إِنَّهُ»: واژه (ه) ضمیر شأن است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۸۳ - ۷۷، سوره هود
- مراد از ((بناتى )) و ((اطهرلكم )) در سخن لوط (ع ) به قوم خود: ((هؤ لاء بناتى هناطهرلكم ))
- معناى جواب قوم لوط (ع ) به او، كه گفتند: ((تو مى دانى كه ما، در دختران تو حقىنداريم ...)) و وجوهى كه در مورد آن گفته شده است
- توضيح اين كلام لوط (ع ) كه بعد از ماءيوس شدن از انصراف قوم خود گفت : ((لو انلى بكم قوة او آوى الى ركن شديد)). و اقوال مختلف در اين باره
- فرشتگان ماءمور عذاب ، خود را معرفى كرده ، به لوط (ع ) مى گويند از آن سرزمين دورشود
- عذاب و هلاك قوم لوط (ع ) با زيرورو شدن زمين و بارش سنگ
- تهديد همه ستمكاران به نزول عذابى همانند عذاب قوم لوط (ع ) بر آنان
- بحث روايتى (رواياتى درباره قوم لوط، فرشتگان ميهمانان لوط و داستان هلاكت قوم او)
- داستان لوط (ع ) و قوم او از زبان امام باقر عليه السلام
- بررسى روايتى كه متضمن بيان كيفيت مخصوصى در مورد زيرو رو شدن سرزمين قوملوط (ع ) است و بيان ضعف آن
- سخن صاحب المنار در رد آنچه درباره كيفيت زيرو رو كردن سرزمين قوم لوط (ع ) توسطجبرئيل ، نقل شده است
- نقاط ضعف در سخنان صاحب المنار
- حجت اخبار مربوط به مسائلى كه موضوع حكم تكليف نيستند، تعبدپذير وقابل جعل شرعى نيست
- توجيه مراد از (ركن شديد) كه لوط (ع ) تمناى وجود آنرا در خانه اش مى كرد
- ۱- داستان قوم لوط در قرآن
- ۲- عاقبت امر قوم لوط (ع )
- ۳- شخصيت معنوى لوط (ع )
- ۴- داستان لوط و قوم او در تورات
- نقاط تفاوت بين داستان قوم لوط در تورات فعلى و آنچه در قرآن كريم آمده است
تفسیر نور (محسن قرائتی)
قالُوا يا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَنْ يَصِلُوا إِلَيْكَ فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ إِلَّا امْرَأَتَكَ إِنَّهُ مُصِيبُها ما أَصابَهُمْ إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ أَ لَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ «81»
(وقتى كار به اينجا رسيد، ميهمانان) گفتند: اى لوط! ما فرستادگان پروردگار تو هستيم، (درباره‌ى ما نگران مباش، زيرا) آنان هرگز به تو دسترسى پيدا نخواهند كرد. پس پاسى از شب گذشته، خانواده‌ات را (از اين سرزمين) بيرون ببر و (مراقب باش تا) هيچ كس از شما (به پشت سرش) متوجّه نشود. ولى همسرت (را با خود همراه مبر، زيرا) آن بلايى كه به همه مى‌رسد به او (نيز) خواهد رسيد.
همانا وقت (نابودى) آنان صبح است. آيا صبح نزديك نيست؟!
«1». آنچه را حضرت لوط و ساير انبياى الهى عليهم السلام آرزوى آن را داشتند، خداوند به ما ايرانيان ارزانى فرمود، آيا باز هم از منكرات نهى نخواهيم كرد؟
جلد 4 - صفحه 102
نکته ها
كلمه‌ى «اسر» از مادّه‌ى «اسراء» به معناى حركت در شب است.
جمله‌ى «إِلَّا امْرَأَتَكَ» يا از «بِأَهْلِكَ» استثنا شده است، به اين معنا كه تمام اهل خودت را شبانه كوچ بده مگر همسرت را، و يا از «لا يَلْتَفِتْ» استثنا گرديده، يعنى هيچ يك از شما به عقب التفاتى نكند، به جز همسرت كه او هنگام خارج شدن به همراه تو، چون نگران حال آن قوم فاسد است، از قافله عقب افتاده و در نتيجه گرفتار عذاب الهى مى‌گردد.
پیام ها
1- خداوند قبل از هلاكت هر قومى، پيامبرشان را در جريان مى‌گذارد. إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ ...
2- مؤمن بايد چنان سرعت عمل و آمادگى روحى داشته باشد كه بتواند در مدّت زمان كوتاهى (يك شب)، با چابكى نقل و انتقال يابد. فَأَسْرِ ... بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ
3- براى انجام يك انقلاب و زير و رو كردن منطقه‌ى فساد، به مسائل جزئى چون مال و اثاثيه‌ى خود توجّه نكنيم. «وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ»
4- فاميل پيامبر بودن، وسيله‌ى نجات نيست. «إِلَّا امْرَأَتَكَ»
5- نظام ارزشى بايد بر اساس ضوابط باشد، نه بر محور روابط. «إِلَّا امْرَأَتَكَ»
6- انسانها در انتخاب راه آزادند، حتّى همسر پيامبر در خانه‌ى او، راه انحرافى را انتخاب مى‌كند. «إِلَّا امْرَأَتَكَ» (زن يك موجود مستقلّ است)
7- حسابِ شخصيّت‌هاى مذهبى را از حساب خانواده و نزديكان آنها جدا كنيم.
«إِلَّا امْرَأَتَكَ»
8- كارهاى خداوند بر اساس زمان‌بندى است. «مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ»
9- در قهر خداوند عجله نكنيم. «أَ لَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ»
تفسير نور(10جلدى)، ج4، ص: 103
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قالُوا يا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَنْ يَصِلُوا إِلَيْكَ فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ إِلاَّ امْرَأَتَكَ إِنَّهُ مُصِيبُها ما أَصابَهُمْ إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ أَ لَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ (81)
قالُوا يا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ: گفتند اى لوط بدرستى كه ما ملائكه فرستادگان پروردگار توئيم و به جهت عذاب ايشان آمده‌ايم، دل قوى دار كه ايشان، لَنْ يَصِلُوا إِلَيْكَ: هرگز نرسانند اذيتى به سوى تو و ضرر ايشان به تو متوجه
«1» فروع كافى ج 5 ص 544.
جلد 6 - صفحه 113
نشود، قدم از ميان بيرون نه و آنها را با ما گذار. پس لوط در را گشوده آنها به اندرون خانه و قصد ملائكه نمودند، جبرئيل با شهپر خود به روى آنها زد فورا كور شدند و از خانه بيرون رفته، مى‌گفتند: حذر كنيد كه مهمانان لوط ساحرند و ما را به سحر كور نمودند، پس جبرئيل به لوط گفت: فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ: پس سير ده و ببر كسان خود را به پاره‌اى از شب، يعنى بعد از گذشتن پاسى از شب. ابن عباس گفته: «1» يعنى ببر آنها را در تاريكى شب تا كسى شما را نبيند.
وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ: و بايد كه التفات نكند به عقب سر هيچيك از شما. كأنّه متعبد شدند به اين امر براى نجات به سبب اطاعت در اين عبادت، يا التفات نداشته باشد به مال و متاع كه در شهر دارد، يا تخلّف نكند احدى از شما، يا التفات نكند كسى از شما هرگاه بشنود صدائى را از عقب خود، إِلَّا امْرَأَتَكَ: مگر زن تو كه مخالفت نموده به عقب سر التفات كند، يا ببر اهل خود را مگر زوجه‌ات را كه كافره است. و مؤيّد اول است.
آنچه در روايت آمده كه: «2» چون لوط اهل خود را از شهر بيرون برد در اثناء راه هدّت عظيمه و صداى مهيب شنيدند، هيچكس به عقب سر توجه ننمود الا زن لوط، نگاه به عقب و ندا كرد (وا قوماه) و تأسف خورد. فورا سنگى بر سرش فرود آمده هلاك شد. و لكن قول اصح آنست كه لوط زن خود را از شهر بيرون نبرد، چنانچه در روايت وارد شده كه حق تعالى امر فرموده به لوط كه زن خود را با قوم واگذار، زيرا ميل به ايشان دارد، و لذا لوط او را نبرد. بنابراين «لا يَلْتَفِتْ» به معنى (لا يتخلّف) است، چنانچه قول ابن عباس باشد. و بنابر قول اول نهى اهل بيت از التفات مستلزم امر به التفات زن لوط نمى‌شود، بلكه مراد عدم تعلق نهى التفات است به او.
و بعد از آن بر طريق استيناف، بيان علت مستثنى را فرمايد: إِنَّهُ مُصِيبُها ما أَصابَهُمْ:
«1» تفسير مجمع البيان ج 3 ص 184.
«2» بحار الانوار ج 12 ص 144.
جلد 6 - صفحه 114
بدرستى كه رسنده است او را آنچه رسد به قوم، يعنى او نيز مانند باقى كفار هلاك خواهد شد. لوط از غايت دلتنگى فرمود: كى خواهد بود هلاك شدن ايشان. جبرئيل گفت: إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ: بدرستى كه هنگام عذاب ايشان صبح است. لوط استبطا كرد، فرمود: هنوز تا صبح بسيار وقت باشد.
جبرئيل گفت: چه تعجيل است؟ أَ لَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ: آيا نيست صبح نزديك، يعنى صبح نزديك و عذاب قهر قهارى بر ايشان نازل خواهد شد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لَمَّا جاءَتْ رُسُلُنا لُوطاً سِي‌ءَ بِهِمْ وَ ضاقَ بِهِمْ ذَرْعاً وَ قالَ هذا يَوْمٌ عَصِيبٌ (77) وَ جاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَ مِنْ قَبْلُ كانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ قالَ يا قَوْمِ هؤُلاءِ بَناتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي أَ لَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ (78) قالُوا لَقَدْ عَلِمْتَ ما لَنا فِي بَناتِكَ مِنْ حَقٍّ وَ إِنَّكَ لَتَعْلَمُ ما نُرِيدُ (79) قالَ لَوْ أَنَّ لِي بِكُمْ قُوَّةً أَوْ آوِي إِلى رُكْنٍ شَدِيدٍ (80) قالُوا يا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَنْ يَصِلُوا إِلَيْكَ فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ إِلاَّ امْرَأَتَكَ إِنَّهُ مُصِيبُها ما أَصابَهُمْ إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ أَ لَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ (81)
فَلَمَّا جاءَ أَمْرُنا جَعَلْنا عالِيَها سافِلَها وَ أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ (82) مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ وَ ما هِيَ مِنَ الظَّالِمِينَ بِبَعِيدٍ (83)
ترجمه
و چون آمدند فرستادگان ما لوط را بدش آمد از آمدن آنها و تنك شد بورودشان دلش و گفت اين روزى است سخت
و آمدند او را قومش با آنكه بشتاب سوق داده ميشدند بسوى او و از پيش بودند كه ميكردند كارهاى بد را گفت اى قوم من اينها دختران منند آنها پاكيزه‌ترند براى شما پس بترسيد از خدا و خجل منمائيد مرا در نزد مهمانهايم آيا نيست از شما مردى هدايت يافته
گفتند بتحقيق دانستى كه نيست ما را در دختران تو هيچ حاجتى و همانا تو هر آينه ميدانى چيزيرا كه ميخواهيم
گفت كاش بودى مرا بشما توانائى يا پناه بردم بسوى پشتيبانى محكم
گفتند اى لوط همانا ما فرستادگان پروردگار توئيم هرگز نميرسند بسوى تو پس شبانه ببر خانواده خود را در تاريكى شب و نبايد كه تخلّف نمايد از شما يكنفر مگر زنت همانا وارد شونده است او را آنچه وارد شود بآنها همانا وعده گاه آنها صبح است آيا نيست صبح نزديك
پس چون آمد فرمان ما نموديم زير و زبر آن زمين را و بارانديم بر آن سنگهائى از گل سنگ شده مرتّب شده
كه نشان كرده شده بود نزد پروردگارت و نيست آن از ستمكاران دور.
تفسير
همان چهار ملك مقرّب كه خدمت حضرت ابراهيم رسيدند و عرضه داشتند ما مأمور نزول عذاب بر قوم لوطيم و شرح آن گذشت بر حسب وعده وارد بر حضرت لوط شدند بصورت جوانان معمّم زيبا و چون آنحضرت در ميان قومى زندگانى ميكرد كه مبتلا بعمل ناشايسته لواط شده بودند بطوريكه هر جوانيكه از آبادى آنها عبور مينمود او را ميگرفتند و اين عمل ناشايسته را با او انجام ميدادند ترسيد مبادا از ورود آنها مطّلع شوند و بخواهند اين عمل را در خانه او با مهمانها مرتكب شوند و از اين جهت بسيار ملول و غمناك شد بطوريكه عرصه بر او تنك گرديد و بى‌اختيار گفت اين روز سخت ناگوارى است كه براى ما پيش آمده و عمده جهت خوف و حزن آنحضرت اين بود كه زوجه او هم با قومش همدست
جلد 3 صفحه 99
بود و احتمال ميداد آنها را بر اين امر آگاه نمايد از قضا نظر او صائب بود و آنزن قوم را خبر نمود كه چهار جوان در نهايت حسن و جمال و خوبى و اعتدال بر لوط وارد شده‌اند كه در عمرم مانند آنها نديده‌ام و قوم بعجله و شتاب بطوريكه بر يكديگر سبقت ميگرفتند و گويا بعضى از آنها بعض ديگر را سوق ميدادند روى بخانه لوط آوردند و اين براى آن بود كه آنها معتاد باين عمل قبيح و ساير معاصى شده بودند و قبح آن از نظرشان رفته بود و بهيچ وجه از منع لوط ممتنع نشدند و با كمال بى‌شرمى در خانه را شكسته وارد شدند در اين موقع حضرت لوط از فرط وحشت و از باب اضطرار بآنها گفت اى قوم من اين دختران من پاكيزه‌ترند براى شما چون دو نفر از رؤساء آنها قبلا از دو دختر حضرت خواستگارى كرده بودند و او براى سوء اعمال آندو اجابت نفرموده بود خواست باين اظهار آن دو را اجابت فرمايد و سايرين را متوجّه بحال اضطرار خود نمايد شايد آندو رئيس ديگران را منصرف نمايند يا آنها خودشان بحضرت ترحّم كنند و متعرّض مهمانهاى او نشوند لذا تعقيب فرمود اين اظهار را بآنكه از خدا بترسيد و مرا مفتضح و رسوا از جهت مهمانهايم ننمائيد يا نزد آنها شرمنده نسازيد چون صيغه لا تخزون اگر مأخوذ از خزى باشد بمعنى فضاحت و رسوائى است و اگر مأخوذ از خزاية باشد بمعنى شرم و حيا است و پس از اين تمنّا باز از بيچارگى بخود آنها متوسل شد باين بيان كه آيا يكنفر مرد صالح با رشد و كفايت و قابليّتى در ميان شما نيست كه از حقّ من دفاع نمايد و آنها در جواب گفتند تو ميدانى ما بدختران تو كارى نداريم و مقصود ما پسر است و حضرت آرزو فرمود كه قوّه‌اى داشته باشد و از آنها دفاع نمايد شخصا يا پناه و ملجأ و ملاذى براى او باشد كه بآن وسيله ايمن از شرّ آنها شود در اين هنگام ملائكه عرضه داشتند ما رسولان پروردگار توايم و براى نزول عذاب بر اينها آمده‌ايم مطمئن باش هرگز اينها دست بر تو پيدا نمى‌كنند شبانه خانواده خود را در تاريكى از اين آبادى خارج نما و كسى از شما باقى نماند چون اين زمين بايد واژگون شود و اهلش فانى گردند يا كسى از شما پشت سر خود را نگاه نكند مبادا عذاب را مشاهده كند و بحال آنها رقت نمايد مگر زوجه تو كه چون از جنس آنها است بايد باقى بماند و با عذاب آنها شريك باشد و بنابر احتمال اوّل لا يلتفت بمعناى
جلد 3 صفحه 100
لا يتخلف است و بنظر حقير محتمل است مراد آن باشد كه نبايد كسى از شما متوجّه بحال آنها شود و ترحّم نمايد چون بعمل خودشان مستحقّ اين عقوبت شده‌اند در اين موقع حضرت لوط از ملائكه سؤال نمود كه موعد هلاك آنها چه وقت است گفتند صبح حضرت فرمود خوب است زودتر باشد چون خيلى از عمليّات آنها متأثر شده بود گفتند آيا نيست صبح نزديك و چون موعد مقرّر رسيد جبرئيل بال خود را بزير آنزمين برد و بلند نمود بجانب آسمان و وارونه نمود و در اين حال باران سجيل هم باريدن گرفت كه كسانيكه در اطراف و جوانب آن اراضى بودند از آنها هم هلاك شدند و آنسنگ سجّيل از ستمكاران اين امّت عموما و اهل عمل لواط خصوصا دور نيست بلكه نزديك است چنانچه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت شده است كه مراد ظالمين اين امّتند و در كافى از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد ستم كاران اين امّتند اگر اهل عمل قوم لوط باشند و در چند روايت از حضرت صادق عليه السّلام اين معنى تأكيد شده نسبت بكسانيكه اصرار باين عمل دارند كه بايد حتما معذّب باين عذاب شوند و كسى نه بيند آنانرا و عيّاشى از امام صادق عليه السّلام بعد از نقل ورود آن چهار ملك بر حضرت ابراهيم عليه السّلام و شمّه‌اى از قضاياى مشروحه در آيات سابقه در ذيل آنقصه نقل نموده كه حضرت ابراهيم عليه السّلام از آنها سؤال نمود براى چه آمديد گفتند براى هلاك قوم لوط فرمود اگر در ميان آنها يكصد نفر مؤمن باشد آنها را هلاك ميكنيد جبرئيل عرض كرد خير فرمود اگر پنجاه نفر باشد عرض كرد خير فرمود اگر سى نفر باشند عرض كرد خير فرمود اگر بيست مؤمن باشد عرض كرد خير فرمود اگر ده نفر باشد عرض كرد خير فرمود اگر پنج نفر باشد عرض كرد خير فرمود اگر يكنفر باشد عرض كرد خير فرمود لوط در ميان آنها است جبرئيل عرض كرد ما ميدانيم چند نفر مؤمن در ميان آنها هستند لوط و خانواده او را نجات ميدهيم مگر زنش را كه بايد بماند و معذّب شود و اين مجادله حضرت ابراهيم با ملائكه بود كه در آن آيات اشاره شد و آنها نزد لوط آمدند در حاليكه او در كنار مزرعه خود كه نزديك شهر بود واقف بود سلام كردند و جواب شنيدند و حضرت از هيئت آنها خوشش آمد و تعارف بمنزل نمود ولى بعد از قبول آنها پشيمان شد و با خود گفت اگر قوم متعرّض ايشان شوند چه خواهم كرد لذا بآنها
جلد 3 صفحه 101
فرمود در ميان مردمان شرورى خواهيد آمد جبرئيل برفقاى خود گفت تعجيل در هلاكت قوم نكنيم تا لوط سه مرتبه شهادت ببدى آنها بدهد اين يكمرتبه قدرى كه راه رفتند لوط رو بآنها نمود و گفت شما نزد كسانيكه از اشرارند ميرويد جبرئيل گفت ايندو مرتبه باز رفتند تا بآبادى رسيدند و لوط همان مقاله را تكرار نمود و جبرئيل گفت اين سه مرتبه بعد داخل منزل شدند زن لوط جوانهاى خوش صورتى را ديد بالاى بام رفت و دست بر دست زد قوم نشنيدند لذا دود كرد و چون قوم دود را ديدند رو بخانه لوط آوردند و زن او آنها را استقبال نمود و قضاياى مشروحه در بيان اين آيات كه قبلا ذكر شد روى داد و آنها در اثر اشاره جبرئيل بانگشت كور شدند و لوط و اهلش جز زن نا اهلش شبانه از شهر بيرون رفتند و عذاب بكيفيّت مرقومه نازل گرديد و در چند روايت تصريح شده كه دعوت حضرت لوط آنها را بدخترهايش از راه حلال بود نه حرام و معلوم است كه آنهم از باب اضطرار و اسكات آنها بوده است چنانچه اشاره شد و شمّه‌اى از اين قصّه در سوره اعراف گذشت ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قالُوا يا لُوطُ إِنّا رُسُلُ رَبِّكَ لَن يَصِلُوا إِلَيك‌َ فَأَسرِ بِأَهلِك‌َ بِقِطع‌ٍ مِنَ اللَّيل‌ِ وَ لا يَلتَفِت مِنكُم أَحَدٌ إِلاَّ امرَأَتَك‌َ إِنَّهُ مُصِيبُها ما أَصابَهُم إِنَّ مَوعِدَهُم‌ُ الصُّبح‌ُ أَ لَيس‌َ الصُّبح‌ُ بِقَرِيبٍ (81)
گفتند ملائكه بحضرت لوط ما فرستادگان پروردگار تو هستيم اينکه قوم هرگز بتو آسيبي نميتوانند رساند پس شبانه اهل خود را بردار و از ميان قوم بيرون رو و احدي از قوم مطّلع از خروج شما نشود مگر زن خود را که همراه مبر که آنهم اصابه ميكند عذابي را که قوم اصابه ميكنند محقق وعده عذاب آنها صبح است آيا صبح نزديك نيست.
قالُوا يا لُوطُ نظر به اينكه يكي از طرق وحي ارسال ملائكه است بصورت بشريت مثل اينكه جبرئيل بصورت دحيه كلبي بر پيغمبر نازل شد چنانچه ميفرمايد وَ ما كان‌َ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَه‌ُ اللّه‌ُ إِلّا وَحياً أَو مِن وَراءِ حِجاب‌ٍ أَو يُرسِل‌َ رَسُولًا فَيُوحِي‌َ بِإِذنِه‌ِ شوري آيه 50، اينکه ملائكه بصورت بشريت آمدند و حضرت لوط متوجه نشد که اينها ملك هستند اينها گفتند إِنّا رُسُلُ رَبِّكَ غاية الامر رسل پروردگار اگر براي امّت باشد بايد بشر باشد و از جنس همان امت باشد حسب و نسبش معلوم باشد و اگر بر شخص نبي باشد بايد از جنس ملك باشد بهر صورتي که حكمت اقتضا كند.
لَن يَصِلُوا إِلَيك‌َ مضطرب مباش وحشت نكن اينها نميتوانند بتو اذيتي كنند و آسيبي رسانند ما جلوگير آنها هستيم.
فَأَسرِ بِأَهلِك‌َ بِقِطع‌ٍ مِنَ اللَّيل‌ِ موقعي که تمام بخواب رفته باشند كسي شما را نبيند، و در اخبار دارد فقط دو دختر داشت که با خود برد، و در قرآن كريم
جلد 11 - صفحه 100
هم دارد فَما وَجَدنا فِيها غَيرَ بَيت‌ٍ مِنَ المُسلِمِين‌َ و الذاريات آيه 36. که در اينکه مدت مديد احدي ايمان نياورده بود.
بايد علماء و وعاظ چندان نادلگران نباشند از اوضاع امروزه که نوع مردم فرمايشات آنها را نميشنوند بلكه از آنها معرضند که پيغمبر اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم فرمود در آخر الزمان
يفرّون من العلماء کما يفر الغنم من الذئب
و از مزخرفات و كفريات اينکه تورات رائج دست يهود که بسيار مورد تعجب است دارد که دو دختر لوط پس از آني که تمام قوم هلاك شدند شهوت بآنها غلبه كرد و ديدند ديگر مردي نيست شراب بلوط دادند و نزد او رفتند و از نسل اينکه دو دختر هفتاد پيغمبر بوجود آمد وَ لا يَلتَفِت مِنكُم أَحَدٌ بنحو مخفيانه برويد که احدي شما را نبيند و مطلع نشود إِلَّا امرَأَتَك‌َ متعلق باسر باهلك است يعني امرأه خود را همراه نبر، نه متعلق به و لا يلتفت که معني اينکه باشد که او مانعي ندارد ملتفت شود بخصوص بقرينه إِنَّهُ مُصِيبُها ما أَصابَهُم مخصوصا در خبر دارد که موقعي که حجاره بر قوم باريد حجاره عظيمي بر سر امرأه لوط آمد و هلاك شد.
إِنَّ مَوعِدَهُم‌ُ الصُّبح‌ُ مثل اينكه لوط تقاضا كرد که بفوريت اقدام كنيد اينها گفتند موقع نزول عذاب صبح است، و ظاهرا سر تأخير تا صبح براي اينکه بوده که حضرت لوط از آن محل خارج شود چون هفت قريه بود و البته پياده بود تا خارج شود و تأخير تا صبح چند ساعتي بيش نيست لذا گفتند أَ لَيس‌َ الصُّبح‌ُ بِقَرِيبٍ
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 81)- پایان زندگی این گروه ستمکار: سر انجام هنگامی که رسولان پروردگار نگرانی شدید لوط را مشاهده کردند که در چه عذاب و شکنجه روحی گرفتار است، پرده از روی اسرار کار خود برداشتند و به او «گفتند: ای لوط ما فرستادگان پروردگار توایم (نگران مباش، و بدان که) آنها هرگز دسترسی به تو پیدا
ج2، ص366
نخواهند کرد»! (قالُوا یا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّکَ لَنْ یَصِلُوا إِلَیْکَ).
این آگاهی لوط از وضع میهمانان و مأموریتشان همچون آب سردی بود که بر قلب سوخته این پیامبر بزرگ ریخته شد و فهمید دوران اندوه و غم در شرف پایان است و زمان شادی و نجات از چنگال این قوم ننگین حیوان صفت فرا رسیده است! میهمانان بلافاصله این دستور را به لوط دادند که: «تو همین امشب در دل تاریکی خانواده‌ات را با خود بردار و از این سرزمین بیرون شو» (فَأَسْرِ بِأَهْلِکَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّیْلِ).
ولی مواظب باشید که «هیچ یک از شما به پشت سرش نگاه نکند» (وَ لا یَلْتَفِتْ مِنْکُمْ أَحَدٌ).
«تنها کسی که از این دستور تخلف خواهد کرد و به همان بلایی که به قوم گناهکار می‌رسد گرفتار خواهد شد همسر معصیت کار توست» (إِلَّا امْرَأَتَکَ إِنَّهُ مُصِیبُها ما أَصابَهُمْ).
سر انجام آخرین سخن را به لوط گفتند که: «لحظه نزول عذاب و میعاد آنها صبح است» و با نخستین شعاع صبحگاهی زندگی این قوم غروب خواهد کرد (إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ).
اکنون برخیزید و هر چه زودتر شهر را ترک گویید «مگر صبح نزدیک نیست» (أَ لَیْسَ الصُّبْحُ بِقَرِیبٍ).
نکات آیه
۱- مهمانان لوط ، در پى مشاهده درماندگى او در برابر مهاجمان ، ماهیت خویش (فرشته بودن) را براى لوط فاش ساختند. (قال لو أن لى بکم قوّة ... قالوا یلوط إنا رسل ربک)
۲- فرشتگانِ میهمان بر لوط(ع) ، حامل پیامهایى از ناحیه خداوند براى او بودند. (قالوا یلوط إنا رسل ربک) برداشت فوق ، از اینکه فرشتگان خود را به عنوان پیام آوران الهى (رسل ربک) معرفى کردند ، استفاده مى شود.
۳- فرشتگان، فرا رسیدن زمان عذاب و کیفر قوم لوط را به حضرت لوط(ع) ابلاغ کردند. (إنا رسل ربک لن یصلوا إلیک فأسر ... ألیس الصبح بقریب)
۴- خداوند ، پیش از عذاب کردن اقوام کفرپیشه ، جریان امر را به اطلاع پیامبر آن قوم مى رساند. (إنا أُرسلنا إلى قوم لوط ... و لما جاءت رسلنا لوطًا ... قالوا یلوط إنا رسل ربک)
۵- محدودیت علم و آگاهى پیامبران (قالوا یلوط إنا رسل ربک)
۶- لوط(ع) تحت تربیت خداوند و برخوردار از حمایت او بود. (إنا رسل ربک) برداشت فوق ، از «ربک» (مدبر و مربى تو) استفاده شده است.
۷- لوط(ع) براى دفاع از مهمانان خویش (فرشتگان حاضر در منزلش) آماده مبارزه و درگیرى با تبه کاران مهاجم بود. (لن یصلوا إلیک) آیات پیشین بیان کرد که مهاجمان قصد تعرض به فرشتگان را داشتند. بر این اساس ظاهر آن بود که فرشتگان مى گفتند: «لن یصلوا إلینا; آنان از دسترسى به ما ناتوانند». این جا به جایى اشاره به دو نکته دارد: یکى اینکه، تعرض به مهمان به منزله تعرض به میزبان است و دوم اینکه، لوط(ع) آماده مبارزه بود و تا توان داشت در مقابل مهاجمان ایستادگى مى کرد.
۸- فرشتگان مأمور عذاب ، به لوط(ع) اطمینان دادند که مهاجمان ، به او دسترسى پیدا نخواهند کرد و گزندى متوجه وى نخواهد شد. (قالوا یلوط إنا رسل ربک لن یصلوا إلیک)
۹- آدمیان ، ناتوان از ضربه زدن به فرشتگان حتى در صورتى که آنان ، به شمایل انسانها باشند. (یلوط إنا رسل ربک لن یصلوا إلیک)
۱۰- فرشتگان ، از دست یافتن تبه کاران به خانه لوط(ع) جلوگیرى کردند. (إنا رسل ربک لن یصلوا إلیک فأسر بأهلک)
۱۱- فرشتگان ، از لوط(ع) خواستند تا خانواده خویش را شبانه از منطقه قومش خارج سازد. (فأسر بأهلک بقطع من الّیل) «اسراء» (مصدر اَسرِ) به معناى کوچ کردن شبانه است و «باء» در «بأهلک» براى تعدیه مى باشد و «ال» در «اللیل» عهد حضورى است. بنابراین معناى جمله «فأسر ...» چنین مى شود: [اى لوط!] خانواده خویش را در پاره اى از این شب کوچ ده.
۱۲- از میان قوم لوط ، تنها خانواده اش به او ایمان آورده و از تبه کاریها و گناهان آن قوم منزّه بودند. (کانوا یعملون السیئات ... فأسر بأهلک بقطع من الّیل ... إلاّ امرأتک)
۱۳- نجات لوط(ع) و خانواده اش در گرو خروج آنان از دیار قوم لوط بود. (فأسر بأهلک بقطع من الّیل)
۱۴- لوط(ع) موظف بود پیش از نزول عذاب ، به طور محرمانه و بدون آگاهى قومش ، از دیار آنان خارج شود. (فأسر بأهلک بقطع من الّیل) تأکید فرشتگان بر اینکه لوط(ع) باید شبانه کوچ کند، مى تواند اشاره به برداشت فوق باشد. گفتنى است که این احتمال، در صورتى موجه است که سخن فرشتگان با لوط(ع) (فأسر ...) در شب نزول عذاب نبوده باشد; بلکه در روز قبل، آن سخن ایراد شده باشد.
۱۵- فرشتگان ، از لوط(ع) و خاندانش خواستند که به هنگام خروج از دیارشان ، از حرکت باز نایستند و به سوى خانه و کاشانه باز نگردند. (و لایلتفت منکم أحد)
۱۶- فرشتگان به لوط(ع) توصیه کردند که همسرش را براى نجات از عذاب ، به همراه خویش کوچ ندهد. (فأسر بأهلک بقطع من الّیل ... إلاّ امرأتک) برداشت فوق، بر این اساس است که «امرأتک» استثنا از «أهلک» باشد.
۱۷- از میان خانواده لوط(ع) تنها همسرش به هنگام کوچ شبانه از سیر باز ماند و به طرف دیار قوم لوط بازگشت. (و لایلتفت منکم أحد إلاّ امرأتک) برداشت فوق، مبتنى بر این احتمال است که «إلاّ امرأتک» استثنا از جمله «لایلتفت ...» باشد. بر این مبنا جمله «لایلتفت... إنه مصیبها ما أصابهم» چنین معنا مى شود: هیچ یک از شماها نباید از سیر باز ماند و به سوى خانه خود باز گردد و لکن همسرت تخلف خواهد کرد و باز خواهد گشت; زیرا باید به عذاب گرفتار شود.
۱۸- همسر لوط ، باید به عذابى که براى قوم لوط مقدر شده بود ، گرفتار مى شد. (إنه مصیبها ما أصابهم) ضمیر در «إنه» به اصطلاح ضمیر شأن است و حاکى از تأکید مى باشد.
۱۹- همسر لوط به او ایمان نیاورد و به گناهى هم طراز گناهان قوم لوط آلوده بود. (فأسر بأهلک ... إلاّ امرأتک إنه مصیبها ما أصابهم) همانندى کیفر همسر لوط با کیفر قوم لوط - که جمله «إنه مصیبها ما أصابهم» دلالت بر آن دارد - حاکى است که گناه وى نیز هم طراز گناه آن قوم بوده است. گویا وى به عملکرد آنان راضى بوده و یا به گونه اى - چنانچه در برخى روایات وارده شده- ایشان را در گناهشان یارى مى داده است.
۲۰- رابطه خویشاوندى با پیامبران ، بى تأثیر در نجات از عذابهاى الهى است. (إلاّ امرأتک إنه مصیبها ما أصابهم)
۲۱- در اجراى کیفرها و مجازات تعیین شده براى گنه کاران ، نباید حسب و نسب آنان را ملاحظه کرد. (إلاّ امرأتک إنه مصیبها ما أصابهم)
۲۲- زن از دیدگاه ادیان الهى ، داراى هویت مستقل فکرى و عقیدتى و مسؤول در برابر اعمال خویش است. (فأسر بأهلک بقطع من الّیل ... إلاّ امرأتک إنه مصیبها ما أصابهم)
۲۳- صبحگاهِ ورود فرشتگان به دیار قوم لوط، زمان مقرر شده براى نزول عذاب بر آن قوم (إن موعدهم الصبح) «ال» در «الصبح» جانشین مضاف الیه است. بنابراین «إن موعدهم الصبح»; یعنى: پگاه امشب ، زمان عذاب موعود قوم لوط مى باشد.
۲۴- فرشتگان ، با بیان نزدیک بودن زمان عذاب ، از لوط(ع) خواستند تا خروج خویش را به تأخیر نیندازد. (فأسر بأهلک ... إن موعدهم الصبح ألیس الصبح بقریب) جمله «إن موعدهم الصبح ...» به منزله تعلیل براى «فأسر بأهلک ...» مى باشد.
۲۵- لوط(ع) از فرشتگان خواست تا در عذاب قومش تعجیل کنند.* (إن موعدهم الصبح ألیس الصبح بقریب) استفهام در «ألیس ...» تقریرى است و هدف از آن، اقرار و اعتراف مخاطب به مضمون جمله اى است که پس از آن واقع مى شود. اقرار و اعتراف گرفتن از لوط(ع) بر اینکه هنگام فرا رسیدن عذاب قومش نزدیک است، مى رساند که وى خواهان تعجیل در عذاب آن قوم بوده است.
روایات و احادیث
۲۶- «عن أبى جعفر(ع): ... «فلما جاء آل لوط المرسلون ... قالوا: ... «فأسر بأهلک» یا لوط إذا مضى لک من یومک هذا سبعة أیام و لیالیها «بقطع من اللیل» إذا مضى نصف اللیل...;[۱] از امام باقر(ع) روایت شده است: ... هنگامى که فرشتگان خدا به سوى خاندان لوط آمدند ... گفتند: ... اى لوط ! از این تاریخ پس از گذشت هفت شبانه روز نیمه شب خانواده خود را از این سرزمین بیرون ببر ...».
۲۷- «عن أبى جعفر(ع): ... إن الله تعالى لما أراد عذابهم (قوم لوط) ... بعث إلیهم ملائکة ... و قالوا للوط: أسر بأهلک من هذه القریة اللیلة ... فلما إنتصف اللیل سار لوط ببناته...;[۲] از امام باقر روایت شده است: ... هنگامى که خداوند اراده کرد قوم لوط را عذاب کند، فرشتگانى را به سوى آنان فرستاد ... آنان به لوط گفتند: امشب خانواده خود را از این آبادى برون ببر ... چون شب به نیمه رسید، لوط دختران خود را از آبادى بیرون برد ...».
۲۸- «عن أبى بصیر و غیره عن أحدهما علیهما السلام: ... لما قال جبرئیل: «إنا رسل ربک» قال له لوط: یا جبرئیل عجّل ، قال: نعم ، قال: یا جبرئیل عجّل، قال: «إن موعدهم الصبح ألیس الصبح بقریب»... فأدخل جناحه تحتها حتّى إذا استعلت قلّبها علیهم و رمى جدران المدینة بحجار من سجّیل و سمعت إمرأة لوط الهَدّة فهلکت منها;[۳] ابوبصیر و غیر او از امام باقر یا امام صادق -علیهما السلام- روایت کرده اند که فرمود: هنگامى که جبرئیل به لوط گفت: ما فرشتگان، فرستادگان پروردگار تو هستیم، لوط به او گفت: عجله کن، جبرئیل گفت: باشد. لوط گفت: عجله کن، جبرئیل گفت: «موعد هلاکت آنها صبح است، آیا صبح نزدیک نیست؟»... پس بال خود را به زیر زمین آن دیار فرو برد، آن گاه که آن آبادى بالا رفت آن را به روى آنان واژگون کرد و دیوارهاى شهر را با سجیل (سنگ گِل) سنگباران کرد. همسر لوط صداى شدید فرو ریختن دیوارها را شنید و از آن صدا به هلاکت رسید».
موضوعات مرتبط
- انبیا: انبیا و عذاب کافران ۴; خویشاوندى با انبیا ۲۰; محدوده علم انبیا ۵
- انسان: انسان و ملائکه ۹; عجز انسان ها ۹
- خدا: حمایتهاى خدا ۶; ربوبیت خدا ۶
- رسولان خدا: ۲
- زن: استقلال زن ۲۲; زن در ادیان ۲۲; مسؤولیت زن ۲۲
- عذاب: ابزار عذاب ۲۸; اهل عذاب ۱۸; عذاب با سجیل ۲۸; عذاب در صبح ۲۳، ۲۸; نجات از عذاب ۲۰
- قوم لوط: تعجیل در عذاب قوم لوط ۲۵; عذاب قوم لوط ۲۴، ۲۷، ۲۸; گناهکاران قوم لوط ۱۹; وقت عذاب قومخلوط ۳، ۲۳، ۲۸; هجرت از سرزمین قومخلوط ۱۳، ۱۴، ۱۵
- کافران: اعلام عذاب کافران ۴
- کیفر: عدالت در کیفر ۲۱
- لوط(ع): اطمینان به لوط(ع) ۸; اقلیت مؤمنان به لوط(ع) ۱۲; امنیت لوط(ع) ۸; ایمان خانواده لوط(ع)۱۲; تنزیه خانواده لوط(ع) ۱۲; حمایت از لوط(ع) ۶، ۱۰; خانواده لوط(ع) ۱۱; خواسته هاى لوط(ع) ۲۵; درماندگى لوط(ع) ۱; رسالت مهمانان لوط(ع) ۲; عجله لوط(ع) ۲۴; عذاب همسر لوط(ع) ۱۸; قصه لوط(ع) ۱، ۲، ۳، ۷، ۸، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۴، ۲۵، ۲۶، ۲۷، ۲۸; کافران به لوط(ع) ۱۹; کفر همسر لوط(ع) ۱۹; گناه همسر لوط(ع) ۱۹; لوط(ع) و ملائکه ۲۵، ۲۸; مبارزه لوط(ع) ۷; مربى لوط(ع) ۶; مسؤولیت لوط(ع) ۱۴; مقدرات همسر لوط(ع) ۱۸; مهمانان لوط(ع) ۱; مهمانخنوازى لوط(ع) ۷; نجات خانواده لوط(ع) ۱۳، ۲۶، ۲۷; نجات لوط(ع) ۱۳; وحى به لوط(ع) ۲; هجرت خانواده لوط(ع) ۱۳; هجرت شبانه لوط(ع) ۱۱، ۲۷; هجرت لوط(ع) ۱۳، ۱۴; هلاکت همسر لوط(ع) ۲۸; همسر لوط(ع) هنگام عذاب ۱۶، ۱۷; همسفران لوط(ع) ۱۶، ۱۷
- ملائکه: اضرار به ملائکه ۹; توصیه هاى ملائکه ۱۶; ملائکه و خانواده لوط ۱۵; ملائکه و عذاب قومخلوط ۳; ملائکه و قومخلوط ۱۰; ملائکه و لوط(ع) ۲، ۸، ۱۱، ۱۵، ۱۶، ۲۴، ۲۶، ۲۷
- مهمان: دفاع از مهمان ۷
- نظام جزایى: ۲۱
منابع
