سبإ ٢٦
| کپی متن آیه |
|---|
| قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنَا رَبُّنَا ثُمَ يَفْتَحُ بَيْنَنَا بِالْحَقِ وَ هُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِيمُ |
ترجمه
| سبإ ٢٥ | آیه ٢٦ | سبإ ٢٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَفْتَحُ»: قضاوت و داوری می‌کند (نگا: شعراء / . «الْفَتَّاحُ»: قاضی و داور (نگا: اعراف / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قُلْ يَوْمَ الْفَتْحِ لاَ يَنْفَعُ... (۲)
وَ قَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ... (۶) قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَبْغِي رَبّاً... (۴) وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ... (۰) فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا... (۰) وَ أَمَّا الَّذِينَ کَفَرُوا وَ... (۰) فَلِذٰلِکَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ کَمَا... (۸)
تفسیر
- آيات ۲۲ - ۳۰، سوره سباء
- ابطال الوهيت آلهه مشركين با استدلال به اينكه آنها دعاى كسى را اجابت نمى كنند
- توضيح معناى اينكه فرمود: ((و لا تنفع الشفاعة عنده الا لمن اذن له ))
- حكايت تذلل و خشيت ملائكه در مقابل خداوند
- بيان اختلاف مراتب ملائكه و مقامات متفاوت آنها
- اقوال ديگر در تفسير و بيان مراد اين آيه شريفه
- احتجاج ديگرى عليه مشركين با پرسش از خود مشركين درباره روزى دهنده آنان
- روز قيامت روز جمع و فتح است
- احتجاح ديگر: خدايان خود را به من نشان بدهيد...
- معناى آيه : ((و ما ارسلنا الا كافة للناس ...))
- تقرير برهانى كه با بيان عموميت رسالت پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) برتوحيد و نفى الهه و شركاء متضممن است
- بحث روايتى (چند روايت در ذيل آيه : ((حتى اذا فزع عن قلوبهم ...)) و آيه : ((و ماارسلناك الا كافة للناس ))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنا رَبُّنا ثُمَّ يَفْتَحُ بَيْنَنا بِالْحَقِّ وَ هُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِيمُ «26»
بگو: پروردگار ما، ما و شما را (در قيامت) گرد مى‌آورد، سپس بين ما و شما به حقّ داورى خواهد كرد و اوست داور دانا.
نکته ها
كلمه‌ى «فتح» به معناى برطرف كردن پيچيدگى است، خواه در ظاهر باشد مثل باز كردن قفل و خواه در باطن مثل خاتمه دادن به نزاع. «1»
«فتاح» يكى از اسماى حسناى خداوند است. «2»
پیام ها
1- اصرار انبيا بر هدايت مردم، از روى دلسوزى است نه به خاطر آن كه جبران گناه مردم بر عهده‌ى انبيا باشد و يا بالعكس. «قُلْ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا أَجْرَمْنا»
2- تواضع و ادب وسيله‌ى موفقيّت است. (كار خود را «جرم» و كار ديگران را «عمل» معرّفى مى‌كند.) «أَجْرَمْنا- تَعْمَلُونَ»
3- اگر ارشاد شما در دنيا مؤثّر واقع نشد، نگران نباشيد زيرا در قيامت به حساب همه رسيدگى خواهد شد. «قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنا رَبُّنا»
4- روز قيامت، هم يوم الجمع است، (روز گرد آمدن همه‌ى مردم) «يَجْمَعُ بَيْنَنا» و هم يوم الفصل. (روز جدايى مجرمان از نيكان) «ثُمَّ يَفْتَحُ»
5- داورى در قيامت بر اساس حقّ است. «يَفْتَحُ بَيْنَنا بِالْحَقِّ»
6- توجّه به معاد، انسان را در موضع‌گيرى‌ها و عملكردها حفظ مى‌كند. «يَفْتَحُ بَيْنَنا
«1». تفسير نمونه.
«2». تفسير الميزان.
جلد 7 - صفحه 443
بِالْحَقِّ» (پرونده‌ى همه‌ى حيله‌ها و نفاق‌ها و زدوبندها و پيچيدگى‌هاى سياسى و اجتماعى و ...، روزى باز مى‌شود و مورد باز خواست قرار مى‌گيرد.)
كسى جز خداوند، نه توان باز كردن پيچيدگى‌ها را دارد و نه از همه‌ى آنها آگاه است. «هُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِيمُ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنا رَبُّنا ثُمَّ يَفْتَحُ بَيْنَنا بِالْحَقِّ وَ هُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِيمُ «26»
و چون با وجود ايضاح حجّت بر ايشان قبول ايمان نكردند، حق تعالى حبيب خود را امر فرمود كه از ايشان اعراض نمود:
قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنا رَبُّنا: بگو جمع فرمايد ميان ما پروردگار ما روز قيامت، ثُمَّ يَفْتَحُ بَيْنَنا بِالْحَقِ: پس حكم فرمايد ميان ما به حق كه طريق عدل است به اين وجه كه محق را به جنت نعيم رساند و مبطل را به عذاب جحيم داخل نمايد. وَ هُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِيمُ: و او است حكم كننده در قضاياى مشكله، دانا به كيفيت
«1» سوره طور، آيه 21.
جلد 10 - صفحه 532
حكم بر وجه حكمت.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنا رَبُّنا ثُمَّ يَفْتَحُ بَيْنَنا بِالْحَقِّ وَ هُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِيمُ «26» قُلْ أَرُونِيَ الَّذِينَ أَلْحَقْتُمْ بِهِ شُرَكاءَ كَلاَّ بَلْ هُوَ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ «27» وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِيراً وَ نَذِيراً وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ «28» وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ «29» قُلْ لَكُمْ مِيعادُ يَوْمٍ لا تَسْتَأْخِرُونَ عَنْهُ ساعَةً وَ لا تَسْتَقْدِمُونَ (30)
ترجمه
بگو جمع ميكند ميانه ما پروردگار ما پس حكم ميكند ميان ما بحق و او است حكم كننده دانا
بگو ارائه دهيد بمن آنها را كه بستيد باو كه باشند شريكان نه چنين است بلكه او است خداى غالب درست كردار
و نفرستاديم تو را مگر براى تمامى مردمان با آنكه مژده دهنده و بيم دهنده باشى ولى بيشتر مردمان نميدانند
و ميگويند چه زمانى باشد اين وعده اگر هستيد راستگويان
بگو براى شما است وعدگاه روزى كه باز پس نميمانيد از آن زمانى و پيشى نميگيريد بر آن.
تفسير
خداوند متعال پس از آنكه دستور فرمود به پيغمبر خود در آيات سابقه كه بمشركين بفرمايد كه يكى از ما و شما بر هدايت و ديگرى در ضلالت است و هيچ يك مسئوليّت عمل ديگرى را نداريم ميفرمايد بگو ولى خداوند روز قيامت جمع ميكند ميان ما موحّدين و شما مشركين پس حكم ميفرمايد بحق ميان ما و شما و محقّ را ببهشت ميبرد و مبطل را بجهنّم و فصل خصومت ميكند ميان ما دو فرقه و او است فاصل خصومات و حاكم در امور و عالم بحقّ و باطل و اهل آن دو و استحقاقشان براى چه جزائى از نيك و بد و نيز براى وضوح بطلان دعوى آنها و بروز حال خدايانشان كه قابليّت پرستش و ستايش ندارند بگو بمن بنمايانيد ببينم اين مجسّمه‌هائى را كه ملحق نموديد شما آنها را بخدا در استحقاق ستايش و پرستش كه شريكهائى براى او باشند بگمان شما كه آنها چه صفت كمالى دارند تا معلوم و واضح شود كه ندارند مانند كسيكه بكسيكه صنعت و كار بدى كرده ميگويد بده به بينم چه كار كردى تا معلوم شود كار خوبى نكرده و بعدا خداوند صريحا نفى فرموده شركت و استحقاق آنها را براى عبادت و بندگى و اثبات فرموده دو صفت موجب استحقاق را براى خود كه عزّت و توانائى و حكمت و درستكارى است با اشاره بآنكه نقطه مقابل آندو كه پستى و عجز و عدم قابليّت براى علم و حكمت است در آنها موجود است و نيز تصريح فرموده بعموم رسالت حضرت ختمى مرتبت يا رسالت آنحضرت براى عموم مردم بنابر آنكه كافّه صفت مفعول مطلق محذوف باشد يا حال از براى ناس يعنى نفرستاديم تو را مگر فرستادنى عام براى مردم يا مگر براى مردم عموما و در هر حال مراد واضح است و جاى ترديد نيست
جلد 4 صفحه 363
در حاليكه بشارت دهنده است ببهشت در صورت اطاعت و ترساننده است از جهنّم در صورت مخالفت ولى بيشتر مردم نميدانند رسالت عامّه تامّه آنحضرت را براى تأمّل ننمودن در آيات صدق و معجزات گذشته و باقيه او در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه خداوند عطا فرمود بمحمد صلّى اللّه عليه و اله و سلّم شرائع نوح و ابراهيم و موسى و عيسى عليهم السلام را و مبعوث فرمود او را عموما بر سفيد و سياه و جنّ و انس و به اين معنى روايات متعدّده از ائمه اطهار و پيغمبر صلى اللّه عليه و اله وارد شده است و آنكه آنحضرت هم اداء رسالت خود را بهمه فرموده است و اخيرا نقل فرموده قول منكرين معاد را كه بطور استهزاء ميگفتند به پيغمبر صلى اللّه عليه و اله و اهل ايمان كه آنروز موعود كه خدا جمع ميكند ميان ما و شما چه وقت خواهد بود اگر راست ميگوئيد و فرموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم بآنها بفرمايد از براى شما ميعاد و وقت موعود آنروز معيّنى است در علم الهى كه هيچ مقدارى از زمان جلو و عقب براى شما نمى‌افتد و آنروز قيامت كبرى است كه بايد منتظر چنين روزى باشيد و استهزاء نكنيد كه در آنروز بجزاء اعمال و اقوالتان خواهيد رسيد و ساعت بمعناى پاره‌ئى از زمان است نه يك بيست و چهارم شبانه روز كه در فارسى معمول شده است بآن ساعت ميگويند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قُل يَجمَع‌ُ بَينَنا رَبُّنا ثُمَّ يَفتَح‌ُ بَينَنا بِالحَق‌ِّ وَ هُوَ الفَتّاح‌ُ العَلِيم‌ُ «26»
بگو جمع ميفرمايد پروردگار ما بين ماها پس حكم ميفرمايد بين ما بحق حكم ميكند و او است حكم كننده دانا بموازين حكم.
قُل يَجمَع‌ُ بَينَنا رَبُّنا روز قيامت که يكي از اسامي او يوم الجمع است که ميفرمايد:
يَوم‌َ يَجمَعُكُم لِيَوم‌ِ الجَمع‌ِ ذلِك‌َ يَوم‌ُ التَّغابُن‌ِ (تغابن آيه 9). و نيز ميفرمايد: وَ تُنذِرَ يَوم‌َ، الجَمع‌ِ لا رَيب‌َ فِيه‌ِ (شوري آيه 7). و نيز ميفرمايد: فَكَيف‌َ إِذا جَمَعناهُم لِيَوم‌ٍ لا رَيب‌َ فِيه‌ِ
جلد 14 - صفحه 562
ثُمَّ يَفتَح‌ُ بَينَنا بِالحَق‌ِّ فتح بمعني باز كردن است بعد از اينکه که مسدود شده باشد مثل فتح باب و در دنيا بر بسياري حق و باطل مخفي است و باطن هر كسي مستور است، ولي در قيامت باطن‌ها ظاهر مي‌شود و حق و باطل مكشوف مي‌گردد لذا خداوند بحق و واقع فتح ميفرمايد.
وَ هُوَ الفَتّاح‌ُ العَلِيم‌ُ او است که عالم به بواطن است و ظاهر ميفرمايد و حق و باطل هويدا مي‌شود.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 26)- این آیه در حقیقت بیان نتیجه دو آیه قبل است، زیرا هنگامی که به آنها اخطار کرد که یکی از ما دو گروه بر حق و دیگری بر باطلیم، و نیز اخطار کرد که هر کدام از ما مسؤول اعمال خویشتن هستیم، به بیان این حقیقت می‌پردازد که چگونه به وضع همگی رسیدگی می‌شود.
می‌فرماید: «به آنها بگو: پروردگار ما همه ما را در روز رستاخیز جمع می‌کند، سپس در میان ما به حق داوری می‌کند» و ما را از یکدیگر جدا می‌سازد، تا هدایت شدگان از گمراهان بازشناخته شوند، و هر کدام به نتیجه اعمالشان برسند
ج4، ص41
(قُلْ یَجْمَعُ بَیْنَنا رَبُّنا ثُمَّ یَفْتَحُ بَیْنَنا بِالْحَقِّ).
اگر می‌بینید امروز همه با هم آمیخته‌اند و هر کسی ادعا می‌کند من بر حقم و اهل نجاتم، این وضع برای همیشه ادامه پیدا نخواهد کرد، و روز جدایی صفوف سر انجام فراخواهد رسید، چرا که «ربوبیت» پروردگار چنین اقتضا می‌کند که «سره» از «ناسره» و «خالص» از «ناخالص» و «حق» از «باطل» سر انجام جدا شوند، و هر کدام در بستر خویش قرار گیرند.
اکنون بیندیشید در آن روز چه خواهید کرد؟ و در کدامین صف قرار خواهید گرفت؟ و آیا پاسخی برای سؤالات پروردگار در آن روز آماده کرده‌اید؟
در پایان آیه برای این که روشن سازد این کار قطعا شدنی است می‌افزاید:
«اوست داور و جدا کننده آگاه» (وَ هُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِیمُ).
این دو نام که از اسماء الحسنی الهی است، یکی اشاره به قدرت او بر مسأله جداسازی صفوف می‌کند، و دیگری به علم بی‌پایان او، چرا که جدا ساختن صفوف حق و باطل از یکدیگر بدون این دو ممکن نیست.
نکات آیه
۱ - پیامبر(ص)، مأمور ابلاغ کلام خداوند به مشرکان درباره داورى نهایى خداوند بین آنان و آن حضرت (قل یجمع بیننا ربّنا ثمّ یفتح بیننا بالحقّ) «فتح» به معناى نصرت، پیروزى، حکم و داورى است (مفردات راغب). در این آیه - به قرینه مقام - مراد از آن معناى سوم است.
۲ - ربوبیت خداوند، مقتضى جمع انسان ها در قیامت و داورى نهایى بین جریان حق و باطل (قل یجمع بیننا ربّنا ثمّ یفتح بیننا بالحقّ)
۳ - داورى خداوند بین پیامبر(ص) و مشرکان، بر اساس حق است. (ثمّ یفتح بیننا بالحقّ)
۴ - تحقق قیامت، به منظور جدا شدن و شفاف گردیدن صفوف حق مداران از باطل گرایان است. (قل یجمع بیننا ربّنا ثمّ یفتح بیننا بالحقّ)
۵ - ملاک و معیار داورى در نزد خداوند، حق است. (ثمّ یفتح بیننا بالحقّ)
۶ - هشدار خداوند به مشرکان درباره عاقبت و آخرتشان (قل یجمع بیننا ربّنا ثمّ یفتح بیننا بالحقّ)
۷ - خداوند، سرانجام همگان را در روزى گردهم خواهد آورد. (قل یجمع بیننا ربّنا)
۸ - خداوند، «فتّاح» (داورى کننده) و «علیم» (بسیار دانا) است. (و هو الفتّاح العلیم)
۹ - داورى خداوند، بر اساس علم و آگاهى او است. (و هو الفتّاح العلیم)
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: علیم ۸; فتاح ۸
- انسان: تجمع اخروى انسان ها ۲، ۷
- حق: قضاوت بین حق و باطل ۲
- حق طلبان: حق طلبان در قیامت ۴
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۲; آثار علم خدا ۹; ابلاغ سخن خدا ۱; افعال خدا ۷; انذارهاى خدا ۶; حقانیت قضاوت خدا۳، ۵; قضاوت اخروى خدا ۲; قضاوت خدا ۱; ملاک قضاوت خدا ۳، ۵، ۹
- قضاوت: قضاوت حق ۳، ۵
- قیامت: تجمع در قیامت ۲; تمایز صفوف در قیامت ۴; ظهور حقایق در قیامت ۴; فلسفه قیامت ۴
- محمد(ص): رسالت محمد(ص) ۱; قضاوت بین محمد(ص) و مشرکان ۱، ۳
- مشرکان: انذار مشرکان ۶; فرجام مشرکان ۶
منابع
