ریشه ما: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
(افزودن نمودار دفعات) |
(Added root proximity by QBot) |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
=== قاموس قرآن === | === قاموس قرآن === | ||
از براى «ما» ده وجه شمردهاند و آن در پنج قسم اسم و در پنج ديگر حرف است اما اقسام اسميه: 1- موصول مثل [نحل:96]. در اينصورت در جمع و مفرد و مؤنث يكسان مىباشد و صحيح است. ضمير نسبت به لفظش مفرد و نسبت به معنايش جمع آيد. 2- ماء نكره به معنى شىء [نساء:58] يعنى نعم شىء يعظكم به و مثل [بقره:271]. يعنى «نِعْمَ شَىْءٌ هِىَ». «ما» درآيه [بقره:26]. مىشود تأكيد و زايد باشد مثل «ما» در آيه [آل عمران:159]. و شايد به معنى شىء باشد يعنى «اَنْ يَضْرِبَ مَثَلاً شَيْئاً بَعُوضَةً» در اينصورت بعوضه بدل است از ما. 3- استفهام مثل [محمّد:16]. چه چيز گفت اكنون. [طه:17]. 4- شرطيه خواه زمانيه باشد مثل [توبه:7]. تا وقتيكه براى شما در پيمان خويش ثابت اند براى آنها در پيمان خود ثابت باشيد و خواه غير زمانيه مثل [بقره:197]. 5- ماء تعجب مانند [بقره:175]. چه صبورشان كرده به آتش و مثل «قُتِلَ الْاِنْسانُ ما اَكْفَرَهُ» به قولى آن در آيه اول به معنى استفهام است. موارد حرف بودن «ما» به قرار ذيل است: 1- ماء نافيه. و آن اگر داخل جمله اسميه شود به عقيده نحاة حجازى، تهامى و مكى عملش مانند «ليس» رفع اسم و نصب خبر است مثل [يوسف:31]. يعنى: اين بشر نيست بلكه فرشته بزرگوارى است. 2- ماء مصدريه. مثل [توبه:25]. كه در تقدير «بِرُحْبِها» است و آن را موصول حرفى نامند يعنى: زمين با آن وسعتش بر شما تنگ گرديد. 3- ماء زائده. مثل: [اسراء:23]. كه در اصل «اِنْ ما» و ما زائد و براى تأكيد است. و مثل [مريم:26]. 4- ماء كافه. همان است كه به حروف شبيه به فعل داخل مىشود مثل: [آل عمران:178]. [انفال:6]. [حجر:2]. 5- ماء مُسَلِّطَة. راغب مىگويد: آن لفظ را مسلط به عمل مىكند مثلاً لفظ «اِذْ» و «حَيْثُ» در «اِذْ ما تَفْعَلْ أَفْعَلْ - حَيْثُما تَقْعُدْ أَقْعُدْ» بدون «ما» عمل نمىكنند و عمل آن دو در صورت بدون «ما» است. *** در آيات [ليل:3]. [شمس:7-5]. [مؤمنون:6]. مراد از «ما» در سوره ليل و شمس خدا و در سوره مؤمنون كنيزانند در اينصورت اطلاق «ما» باولوالعقل از چه راه است؟ طبرسى در جوامع الجامع و زمخشرى در كشاف گفتهاند «ما» در آيات ليل و شمس موصول است يعنى «وَ السَّماءِ وَ الَّذى بَناها» زمخشرى اضافه كرده علت نيامدن «من» آن است كه «ما» دلالت بر وصف دارد يعنى: «وَ السَّماءِ وَ الْقادِرِ الْعَظيمِ الَّذى بَناها» به قولى آمدن «ما» براى تفخيم و تعجيب است. راغب گفته: به قول بعضى از نحويها «ما» گاهى به اشخاص ناطق (اُولُواالْعَقْل) اطلاق مىشود مثل «اِلَّا عَلى اَزْواجِهِمْ اَوْما مَلَكَتْ أَيْمانُهُمْ» و اينكه از قتاده نقل شده كه «ما» در سوره ليل و شمس مصدرى است و تقدير «وَ السَّماءِ وَ بَنائِها وَ الْاَرْضِ وَ طَحْوِها» است درست نيست زيرا فاعل «فَاَلْهَمَها» راجع است به «ما» و در آنصورت مصدر بودن درست نيست چنانكه در كشاف گفته است. نگارنده قول طبرسى و زمخشرى را اختيار مىكنم. | از براى «ما» ده وجه شمردهاند و آن در پنج قسم اسم و در پنج ديگر حرف است اما اقسام اسميه: 1- موصول مثل [نحل:96]. در اينصورت در جمع و مفرد و مؤنث يكسان مىباشد و صحيح است. ضمير نسبت به لفظش مفرد و نسبت به معنايش جمع آيد. 2- ماء نكره به معنى شىء [نساء:58] يعنى نعم شىء يعظكم به و مثل [بقره:271]. يعنى «نِعْمَ شَىْءٌ هِىَ». «ما» درآيه [بقره:26]. مىشود تأكيد و زايد باشد مثل «ما» در آيه [آل عمران:159]. و شايد به معنى شىء باشد يعنى «اَنْ يَضْرِبَ مَثَلاً شَيْئاً بَعُوضَةً» در اينصورت بعوضه بدل است از ما. 3- استفهام مثل [محمّد:16]. چه چيز گفت اكنون. [طه:17]. 4- شرطيه خواه زمانيه باشد مثل [توبه:7]. تا وقتيكه براى شما در پيمان خويش ثابت اند براى آنها در پيمان خود ثابت باشيد و خواه غير زمانيه مثل [بقره:197]. 5- ماء تعجب مانند [بقره:175]. چه صبورشان كرده به آتش و مثل «قُتِلَ الْاِنْسانُ ما اَكْفَرَهُ» به قولى آن در آيه اول به معنى استفهام است. موارد حرف بودن «ما» به قرار ذيل است: 1- ماء نافيه. و آن اگر داخل جمله اسميه شود به عقيده نحاة حجازى، تهامى و مكى عملش مانند «ليس» رفع اسم و نصب خبر است مثل [يوسف:31]. يعنى: اين بشر نيست بلكه فرشته بزرگوارى است. 2- ماء مصدريه. مثل [توبه:25]. كه در تقدير «بِرُحْبِها» است و آن را موصول حرفى نامند يعنى: زمين با آن وسعتش بر شما تنگ گرديد. 3- ماء زائده. مثل: [اسراء:23]. كه در اصل «اِنْ ما» و ما زائد و براى تأكيد است. و مثل [مريم:26]. 4- ماء كافه. همان است كه به حروف شبيه به فعل داخل مىشود مثل: [آل عمران:178]. [انفال:6]. [حجر:2]. 5- ماء مُسَلِّطَة. راغب مىگويد: آن لفظ را مسلط به عمل مىكند مثلاً لفظ «اِذْ» و «حَيْثُ» در «اِذْ ما تَفْعَلْ أَفْعَلْ - حَيْثُما تَقْعُدْ أَقْعُدْ» بدون «ما» عمل نمىكنند و عمل آن دو در صورت بدون «ما» است. *** در آيات [ليل:3]. [شمس:7-5]. [مؤمنون:6]. مراد از «ما» در سوره ليل و شمس خدا و در سوره مؤمنون كنيزانند در اينصورت اطلاق «ما» باولوالعقل از چه راه است؟ طبرسى در جوامع الجامع و زمخشرى در كشاف گفتهاند «ما» در آيات ليل و شمس موصول است يعنى «وَ السَّماءِ وَ الَّذى بَناها» زمخشرى اضافه كرده علت نيامدن «من» آن است كه «ما» دلالت بر وصف دارد يعنى: «وَ السَّماءِ وَ الْقادِرِ الْعَظيمِ الَّذى بَناها» به قولى آمدن «ما» براى تفخيم و تعجيب است. راغب گفته: به قول بعضى از نحويها «ما» گاهى به اشخاص ناطق (اُولُواالْعَقْل) اطلاق مىشود مثل «اِلَّا عَلى اَزْواجِهِمْ اَوْما مَلَكَتْ أَيْمانُهُمْ» و اينكه از قتاده نقل شده كه «ما» در سوره ليل و شمس مصدرى است و تقدير «وَ السَّماءِ وَ بَنائِها وَ الْاَرْضِ وَ طَحْوِها» است درست نيست زيرا فاعل «فَاَلْهَمَها» راجع است به «ما» و در آنصورت مصدر بودن درست نيست چنانكه در كشاف گفته است. نگارنده قول طبرسى و زمخشرى را اختيار مىكنم. | ||
===ریشه‌های [[راهنما:نزدیک مکانی|نزدیک مکانی]]=== | |||
<qcloud htmlpre='ریشه_'> | |||
من:100, ل:94, هم:94, ب:85, ه:78, اله:69, وله:67, الله:66, ما:65, ف:63, کم:60, کون:57, فى:55, انن:51, قول:49, ک:49, لا:42, على:41, ان:41, علم:40, الا:36, ها:34, نا:33, ى:28, عمل:27, ربب:27, الذين:26, امن:26, ارض:25, الى:24, سمو:24, بين:24, عن:24, اتى:23, نزل:22, رسل:22, شىء:22, قوم:21, نفس:20, هو:19, کفر:19, يوم:18, عبد:18, ا:18, ايى:18, خلق:18, اذا:17, کتب:17, کلل:17, ظلم:17, عذب:17, قد:17, ذلک:17, کسب:17, رئى:17, اول:17, يا:17, بعد:16, حقق:16, لم:16, جىء:16, شرک:16, هدى:16, قبل:16, ذا:16, ذکر:16, انس:16, امر:16, رحم:16, فعل:16, لو:15, عند:15, ضلل:15, اوى:15, جعل:15, اخذ:15, دعو:15, نفق:15, ولى:15, ثم:15, خلف:15, حکم:15, سئل:14, ملک:14, تبع:14, ن:14, سوء:14, اذ:14, ائى:14, جزى:14, وعد:14, هما:14, يدى:14, او:14, بصر:14, کذب:14, کثر:14, اخر:14, درى:14, دون:14, مثل:14, هن:14, رود:14, انتم:14, خير:14, رزق:14, نذر:14, نن:14, الذى:14, لقى:14, وقى:14, حيى:14, اکل:14, هذا:14, انت:14, وحى:13, نور:13, سمع:13, صدق:13, غير:13, صبر:13, ابو:13, غفر:13, انا:13, لکن:13, شهد:13, وحد:13, نبء:13, طوع:13, قلب:13, نحن:13, بشر:13, قتل:13, قدر:13, حسن:13, جنن:13, صوب:13, نعم:13, دنو:13, صحب:13, حتى:13, سبل:13, موت:13, غنى:13, مع:13, امم:13, قلل:13, خرج:13, حسب:13, جمع:13, بعض:12, کبر:12, سبح:12, خبر:12, يمن:12, بنو:12, بغى:12, حرم:12, س:12, غيب:12, نصر:12, علو:12, قدم:12, صلح:12, بل:12, نظر:12, موسى:12, ليس:12, اهل:12, سلم:12, ولد:12, شطن:12, ترک:12, ظنن:12, نسى:12, ام:12, فرى:12, اجر:12, بلغ:12, لما:12, هلک:12, حمل:12, علن:12, شکر:12, وجد:12, خفى:12, صدر:12, بدو:12, غفل:12, جرم:12, ظهر:12, دين:12, سوى:12, سرر:12, زيد:12, عظم:12, هى:12, متع:12, قرب:12, قضى:12, ذوق:12, سوع:12, عزز:12, الم:12, لعل:12, اين:12, طيب:12, نبو:12, وکل:12, هوى:11, خلد:11, نهى:11, برء:11, دخل:11, هل:11, حلل:11, نسو:11, حبب:11, وفى:11, تلو:11, صنع:11, عرض:11, بئس:11, نفع:11, ابراهيم:11, رجع:11, مول:11, فرق:11, سجد:11, سحر:11, وجه:11, سبق:11, صلو:11, شدد:11, حفظ:11, ضرر:11, يسر:11, قرى:11, زوج:11, شعر:11, هؤلاء:11, وذر:11, کتم:11, فتن:11, حمد:11, ليل:11, فرعون:11, وصف:11, مسس:11, عجل:11, عدد:11, اذن:11, رجل:11, نصب:11, عدو:11, احد:11, اخو:11, الک:11, قرء:11, لن:11, وسم:11, برر:11, اولاء:11, فسق:11, هزء:11, خوف:11, فرح:11, لدى:11, عرف:11, نهر:11, فضل:11, غشى:11, زين:11, بطل:11, کرم:11, جوب:11, مدد:11, لئک:11, عين:11, عقب:11, هذه:11, حوط:11, عرش:11, بدل:11, بيت:11, عقل:11, اجل:11, کيف:11, بلو:11, قسم:11, غشو:11, مکر:11, حجج:11, عجز:11, عمر:11, فوق:11, طعم:11, شهو:11, ودد:11, بحر:11, ردد:11, صدد:11, اثم:11, کان:11, وثق:11, زکو:11, قرن:11, بطن:11, عهد:11, جنح:11, يى:11, نجو:11, ويل:11, عود:11, التى:11, رضو:11, حيق:11, بعث:11, قرع:11, سلط:11, فحش:11, وزر:11, جهنم:11, کيد:11, قوى:11, لبث:11, عمى:11, عفو:11, ذهب:11, صير:11, خسر:11, جحم:11, ضعف:11, سوف:11, شرى:11, دبر:11, مرر:11, سخر:11, شفع:11, دوم:11, قرآن:11, أما:11, کلا:11, غوى:11, جنب:11, فئد:11, قصص:11, رجو:11, عصى:11, انث:11, لعب:11, عصو:11, ضرب:11, ذلکم:11, مرء:11, جناح:11, حشر:11, کره:11, ورى:11, روح:11, منع:11, شرب:11, حدث:11, سکن:11, وصى:11, فصل:11, وقع:11, فرض:11, کلم:11, توب:11, ظلل:11, فسد:11, طغو:11, جدل:11, سبع:11, صلى:11, ثلث:11, دبب:11, ربو:11, قطع:11, اسرائيل:11, کنن:11, نوح:11, ذو:11, وضع:11, بقى:11, مريم:11, صبح:11, حزن:11, طغى:11, تلک:11, دور:11, سلف:11, وعظ:11, لعن:11, حنف:11, عشر:11, فکه:11, هون:11, قعد:11, فتح:11, توراة:11, لحم:11, الف:11, طير:11, خطء:11, حمم:11, عيسى:11, کفى:11, نکر:11, خطب:11, ذات:11, خشى:11, غلل:11, اما:11, نشء:11, منى:11, مرى:11, جهر:11, ورث:11, لسن:11, فلح:11, شکک:11, منن:11, سنو:11, کما:10, ضيق:10, مسک:10, نطق:10, سقى:10, افک:10, سعى:10, بخل:10, ابد:10, يقن:10, کود:10, سجن:10, رکب:10, بوب:10, يعقوب:10, فوه:10, تحت:10, نقم:10, لبب:10, ارث:10, مکن:10, شقق:10, طرق:10, صرف:10, فلک:10, ندى:10, اذى:10, جند:10, حضر:10, خلو:10, هود:10, موه:10, غدو:10, سطر:10, ندو:10, انجيل:10, قرر:10, ولج:10, نفر:10, ذرر:10, نبت:10, خصم:10, ثمود:10, سرق:10, يتم:10, غرر:10, نکح:10, فيض:10, جلد:10, ملل:10, لقف:10, شجر:10, اثر:10, جهل:10, ثمن:10, حلم:10, بدء:10, زيغ:10, هنا:10, بدع:10, جرى:10, سليمان:10, ذنب:10, خلص:10, حلف:10, حدد:10, سرف:10, حرج:10, عرج:10, درس:10, فجر:10, کفف:10, قلم:10, وسع:10, لهو:10, صيح:10, رقب:10, حصن:10, قسط:10, سفه:10, جهد:10, نصف:10, ليت:10, حجر:10, سقر:10, نقض:10, اسحاق:10, ريب:10, صور:10, سکر:10, حصى:10, حبط:10, درج:10, زيل:10, رشد:10, يوسف:10, بنى:10, فرط:10, ملء:10, کنز:10, عاد:10, ترف:10, جحد:10, کين:10, عدل:10, خول:10, حصد:10, هجر:10, تبر:10, فدى:10, ستت:10, غرق:10, بثث:10, زعم:10, ربع:10, حسر:10, حيث:10, حظظ:10, فوت:10, قبر:10, بلى:10, نزع:10, کشف:10, فىء:10, ثبت:10, درء:10, حول:10, ذبح:10, حطم:10, جدد:10, حرب:10, ثمر:10, ثنى:10, لبس:10, سدر:10, وزن:10, نجم:10, قهر:10, قرف:10, مرض:10, فکر:10, عطو:10, فطر:10, بيع:10, حزب:10, وقد:10, صمم:10, وصل:10, نيل:10, نفد:10, صرخ:10, اسماعيل:10, عصم:10, سرع:10, حذر:10, صغر:10, خون:10, عوذ:10, هنء:10, ذرء:10, تبب:10, عبر:10, زجر:10, سعر:10, خبث:10, سير:10, شيع:10, لوم:10, اسباط:10, عزل:10, خنزر:10, إبليس:10, شئم:10, سوم:10, نبذ:10, شفق:10, فقه:10, عجب:10, شرر:10, ثوى:10, ترب:10, طهر:10, هلل:10, دمو:10, دمى:10, دمم:10, حرث:10, مسيح:10, اللاتى:10, هبط:10, حيص:10, حرر:10, صفو:10, هارون:10, شبه:10, رقم:10, صدع:10, غرب:10, خدع:10, رهب:10, قدس:10, صحف:10, هنالک:10, حين:10, ردى:10, سوق:10, ايان:10, شمل:10, طبق:10, عتد:10, سلو:10, سقط:10, تمم:10, نزغ:10, داود:10, طلق:10, بلد:10, طور:10, ثوب:10, ذلل:10, ملو:10, جبى:10, نسخ:10, حرق:10, غلظ:10, فرد:10, سبت:10, خمد:10, خوض:10, شرق:10, ذکو:10, صعق:10, بعثر:10, سور:10, زلل:10, غنم:10, جرح:10, عنت:10, رجس:10, حرص:10, طمع:10, غيض:10, عون:10, عذر:10, غيث:10, طحو:10, مدن:10, قمر:10, رذل:10, فوز:10, ضوء:10, ميز:10, نوب:10, فقد:10, رهن:10, وهب:10, طحى:10, محمد:10, نشر:10, خزى:10, سبب:10, زرع:10, وتر:10, رهق:10, رئف:10, جبل:10, اسى:10, نکل:10, غضب:10, شطر:10, ضحک:10, تجر:10, رضع:10, دمر:10, ندم:10, غلب:10, وفق:10, لطف:10, بهم:10, نکث:10, يمم:10, بکى:10, فقر:10, بغض:10, رجز:10, طلب:10, اياه:10, شعيب:10, قرض:10, عمد:10, ذى:10, ايانا:10, رمى:10, اسو:10, صالح:10, مقت:10, دفع:10, رحب:10, عسر:10, صلب:10, آدم:10, ثقف:10, قصد:10, غوث:10, سخط:10, دمع:10, جبر:10, وکء:10, کى:10, احزاب:10, کفل:10, بول:10, غيظ:10, نطح:10, فئى:10, لون:10, قلى:10, فرش:10, عور:10, صرط:10, شعب:10, رعى:10, صدى:10, حصل:10, لهب:10, صفف:10, طوق:10, کبت:10, وهن:10, بوء:10, نقص:10, وقف:10, کهن:10, ثمم:10, بسط:10, رئس:10, عسى:10, طرد:10, شفى:10, جوز:10, قبض:10, شئن:10, مدين:10, رفع:10, وسق:10, عقد:10, خزن:10, ذخر:10, يهود:10, سلک:10, اسلام:10, برک:10, غضض:10, عقم:10, ورد:10, صعد:10, ربح:10, ثقل:10, همم:10, خلل:10, نفخ:10, رغب:10, وعلن:10, بيد:10, سنن:10, ضنن:10, درک:10, قارون:10, رسو:10, لغو:10, عتب:10, يئس:10, ثرى:10, ابى:10, خلط:10, دهر:10, سجو:10, قطر:10, ودع:10, بسل:10, برز:10, هيهات:10, قحم:10, فکک:10, نصح:10, محص:10, غرف:10, سحت:10, طمس:10, زکريا:10, صوم:10, کلب:10, کن:10, خبل:10, صيد:10, غمم:10, عتو:10, طبع:10, نحت:10, اسف:10, ضرع:10, نزف:10, عزم:10, کظم:10, لفو:10, فتى:10, خرر:10, نوم:10, حوى:10, نسف:10, سامرى:10, ت:10, شور:10, وسط:10, عوج:10, ستر:10, جسد:10, زبد:10, قنط:10, رکض:10, عوم:10, ثقب:10, لجء:10, حبل:10, تسع:10, کسف:10, وجل:10, لغب:10, حفو:10, جلو:10, بغت:10, کمم:10, طوف:10, خوى:10, دخر:10, فتو:10, کلف:10, بلس:10, سدد:10, لولو:10, بضع:10, طوى:10, سئم:10, وسوس:10, رجم:10, زهق:10, عرب:10, خيل:10, بقر:10, صغو:10, سبغ:10, لولا:10, طفء:10, خطف:10, فلق:10, رقى:10, شهر:10, طلع:10, شمس:10, خمر:10, قرنين:10, اللائى:10, زلف:10, نطف:10, قنت:10, وعى:10, زحزح:10, لين:10, کرر:10, لوح:10, مشى:10, وقذ:10, نضد:10, الو:10, طول:10, ورق:10, حمى:10, ماروت:10, قذف:10, قمع:10, اون:10, مضى:10, امد:10, زلم:10, قسو:10, اننى:10, سجر:10, ردف:10, متى:10, حسس:10, رعب:10, حسد:10, عنق:10, خشع:10, بابل:10, شرع:10, نصارى:10, زبر:10, شهق:10, فرر:10, خضع:10, هاروت:10, قصر:10, سود:10, سعد:10, حوش:10, فتر:10, اسر:10, لفظ:10, طمئن:10, رب:10, افف:10, فتل:10, دلل:10, فرج:10, خبو:10, قفو:10, عبء:10, لوط:10, لمح:10, نصرانى:10, بهج:10, نکس:10, اياى:10, وتن:10, هذان:10, قيل:10, عزب:10, شقو:10, حوج:10, سنبل:10, و:10, جهز:10, شقى:10, صدف:10, حرف:10, سدس:10, رکن:10, ط:10, جذذ:10, ارک:10, ذئب:10, حبس:10, قيض:10, جمل:10, هجع:10, خنق:10, نسء:10, وطء:10, حوت:10, مکث:10, وجف:10, نضج:10, شکو:10, لحف:10, طرف:10, طمن:10, رحمان:10, حور:10, جوف:10, خبء:10, شيب:10, وثن:10, ثور:10, نعق:10, ذود:10, صرر:10, فزع:10, ضغث:10, حنجر:10, جفء:10, وبق:10, نجس:10, وزع:10, سفح:10, مجد:10, مرح:10, اصر:10, دئب:10, افق:10, اوه:10, رکس:10, حبر:10, ضحى:10, حصر:10, عيش:10, غزو:10, لبد:10, جوو:10, مور:10, بکر:10, غرم:10, انف:10, مؤتفکة:10, کاين:10, سطح:10, ربص:10, امس:10, صهر:10, هيم:10, غمر:10, صنم:10, عبث:10, شحم:10, سمم:10, لهم:10, لحد:10, حدق:10, مکو:10, کرس:10, وسن:10, متن:10, خرب:10, سفر:10, غسق:10, نجد:10, عصف:10, جزع:10, ودى:10, سيل:10, اولى:10, حلق:10, امل:10, هزم:10, ختم:10, جوع:10, حجب:10, ضجع:10, قرح:10, زفف:10, هزل:10, حرير:10, لفت:10, نقب:10, فخر:10, همن:10, قطمر:10, خبط:10, کوب:10, ذلکما:10, حيد:10, روغ:10, اوب:10, فوض:10, خضد:10, مطر:10, عبس:10, لذذ:10, ثلل:10, نضر:10, فوج:10, روض:10, اصل:10, رين:10, طلح:10, طمم:10, تابوت:10, تبت:10, محو:10, سجل:10, فرغ:10, جثث:10, جرز:10, صوع:10, زفر:10, هدد:10, عضد:10, بکم:10, عشو:10, قرد:10, زول:10, شخص:10, عمه:10, ذهل:10, بيض:10, بور:10, عجم:10, وقت:10, وصب:10, نقر:10, بدن:10, وبل:10, نکب:10, خسء:10, جور:10, رهط:10, مصر:10, ايد:10, جبريل:10, بخس:10, دفق:10, صلد:10, خنس:10, غرو:10, دول:10, حواريون:10, ادى:10, خرطم:10, فور:10, کسو:10, لدد:10, جدر:10, مدينه:10, ضيع:10, رصد:10, ربط:10, مشعر:10, کئس:10, حظر:10, سجيل:10, مهد:10, هامان:10, جفن:10, برق:10, سبإ:10, بهت:10, نوء:10, بقل:10, غدر:10, خسف:10, خفف:10, هدهد:10, نفح:10, وقب:10, رقد:10, تلکم:10, هطع:10, طين:10, نسک:10, خمس:10, ندد:10, ازز:10, سال:10, کبد:10, لزم:10, اياهم:10, زخرف:10, سهر:10, رسخ:10, عضل:10, نقذ:10, طلل:10, حنذ:10, صرم:10, قرطس:10, لحق:10, قطف:10, کلء:10, لجج:10, الل:10, سلسل:10, زمر:10, ازف:10, شتت:10, برح:10, حرض:10, سرد:10, قطط:10, غزل:10, شحن:10, مسخ:10, دسس:10, حمر:10, نوق:10, وطر:10, سوغ:10, سفن:10, صخر:10, نحب:10, دحض:10, درهم:10, عضو:10, بغل:10, خطو:10, فضض:10, اياکم:10, نشز:10, همز:10, لدن:10, فرث:10, صفح:10, قدو:10, دنر:10, هبو:10, عمران:10, نصو:10, برهن:10, فرت:10, قسطس:10, اى:10, طفل:10, عصب:10, شغل:10, قوس:10, رفث:10, دلو:10, قثء:10, زهر:10, ضيف:10, عنو:10, قبح:10, لفف:10, تقن:10, قصف:10, جزء:10, قسيسين:10, عکف:10, ذوا:10, حصب:10, عقر:10, نصى:10, غلم:10, مير:10, کيل:10, نثر:10, أعراف:10, صبع:10, وقر:10, حلى:10, بره:10, ارب:10, کبب:10, نحل:10, رکع:10, افل:10, سرى:10, غسل:10, برج:10, عول:10, فشل:10, حجز:10, سيب:10, مسح:10, نئى:10, کهف:10, عمم:10, ختر:10, عفف:10, درر:10, فوم:10, خطط:10, کمل:10, اود:10, قلد:10, جبه:10, زود:10, شيد:10, سرح:10, ظفر:10, جثو:10 | |||
</qcloud> | |||
== کلمات مشتق شده در قرآن == | == کلمات مشتق شده در قرآن == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ دی ۱۳۹۵، ساعت ۱۷:۵۶
تکرار در قرآن: ۲۶۲۲(بار)
در حال بارگیری...
قاموس قرآن
از براى «ما» ده وجه شمردهاند و آن در پنج قسم اسم و در پنج ديگر حرف است اما اقسام اسميه: 1- موصول مثل [نحل:96]. در اينصورت در جمع و مفرد و مؤنث يكسان مىباشد و صحيح است. ضمير نسبت به لفظش مفرد و نسبت به معنايش جمع آيد. 2- ماء نكره به معنى شىء [نساء:58] يعنى نعم شىء يعظكم به و مثل [بقره:271]. يعنى «نِعْمَ شَىْءٌ هِىَ». «ما» درآيه [بقره:26]. مىشود تأكيد و زايد باشد مثل «ما» در آيه [آل عمران:159]. و شايد به معنى شىء باشد يعنى «اَنْ يَضْرِبَ مَثَلاً شَيْئاً بَعُوضَةً» در اينصورت بعوضه بدل است از ما. 3- استفهام مثل [محمّد:16]. چه چيز گفت اكنون. [طه:17]. 4- شرطيه خواه زمانيه باشد مثل [توبه:7]. تا وقتيكه براى شما در پيمان خويش ثابت اند براى آنها در پيمان خود ثابت باشيد و خواه غير زمانيه مثل [بقره:197]. 5- ماء تعجب مانند [بقره:175]. چه صبورشان كرده به آتش و مثل «قُتِلَ الْاِنْسانُ ما اَكْفَرَهُ» به قولى آن در آيه اول به معنى استفهام است. موارد حرف بودن «ما» به قرار ذيل است: 1- ماء نافيه. و آن اگر داخل جمله اسميه شود به عقيده نحاة حجازى، تهامى و مكى عملش مانند «ليس» رفع اسم و نصب خبر است مثل [يوسف:31]. يعنى: اين بشر نيست بلكه فرشته بزرگوارى است. 2- ماء مصدريه. مثل [توبه:25]. كه در تقدير «بِرُحْبِها» است و آن را موصول حرفى نامند يعنى: زمين با آن وسعتش بر شما تنگ گرديد. 3- ماء زائده. مثل: [اسراء:23]. كه در اصل «اِنْ ما» و ما زائد و براى تأكيد است. و مثل [مريم:26]. 4- ماء كافه. همان است كه به حروف شبيه به فعل داخل مىشود مثل: [آل عمران:178]. [انفال:6]. [حجر:2]. 5- ماء مُسَلِّطَة. راغب مىگويد: آن لفظ را مسلط به عمل مىكند مثلاً لفظ «اِذْ» و «حَيْثُ» در «اِذْ ما تَفْعَلْ أَفْعَلْ - حَيْثُما تَقْعُدْ أَقْعُدْ» بدون «ما» عمل نمىكنند و عمل آن دو در صورت بدون «ما» است. *** در آيات [ليل:3]. [شمس:7-5]. [مؤمنون:6]. مراد از «ما» در سوره ليل و شمس خدا و در سوره مؤمنون كنيزانند در اينصورت اطلاق «ما» باولوالعقل از چه راه است؟ طبرسى در جوامع الجامع و زمخشرى در كشاف گفتهاند «ما» در آيات ليل و شمس موصول است يعنى «وَ السَّماءِ وَ الَّذى بَناها» زمخشرى اضافه كرده علت نيامدن «من» آن است كه «ما» دلالت بر وصف دارد يعنى: «وَ السَّماءِ وَ الْقادِرِ الْعَظيمِ الَّذى بَناها» به قولى آمدن «ما» براى تفخيم و تعجيب است. راغب گفته: به قول بعضى از نحويها «ما» گاهى به اشخاص ناطق (اُولُواالْعَقْل) اطلاق مىشود مثل «اِلَّا عَلى اَزْواجِهِمْ اَوْما مَلَكَتْ أَيْمانُهُمْ» و اينكه از قتاده نقل شده كه «ما» در سوره ليل و شمس مصدرى است و تقدير «وَ السَّماءِ وَ بَنائِها وَ الْاَرْضِ وَ طَحْوِها» است درست نيست زيرا فاعل «فَاَلْهَمَها» راجع است به «ما» و در آنصورت مصدر بودن درست نيست چنانكه در كشاف گفته است. نگارنده قول طبرسى و زمخشرى را اختيار مىكنم.
ریشه‌های نزدیک مکانی
من ل هم ب ه اله وله الله ما ف کم کون فى انن قول ک لا على ان علم الا ها نا ى عمل ربب الذين امن ارض الى سمو بين عن اتى نزل رسل شىء قوم نفس هو کفر يوم عبد ا ايى خلق اذا کتب کلل ظلم عذب قد ذلک کسب رئى اول يا بعد حقق لم جىء شرک هدى قبل ذا ذکر انس امر رحم فعل لو عند ضلل اوى جعل اخذ دعو نفق ولى ثم خلف حکم جزى درى دون مثل هن رود انتم خير رزق نذر نن الذى لقى وقى حيى اکل هذا انت
کلمات مشتق شده در قرآن
| کلمه | تعداد تکرار در قرآن |
|---|---|
| مِمَّا | ۱۲۲ |
| بِمَا | ۳۰۲ |
| مَا | ۱۶۸۵ |
| إِنَّمَا | ۱۱۶ |
| کَمَا | ۵۹ |
| فَمَا | ۹۲ |
| کُلَّمَا | ۱۴ |
| لِمَا | ۳۶ |
| لَمَا | ۶ |
| عَمَّا | ۴۷ |
| فَکُلَّمَا | ۱ |
| بِئْسَمَا | ۳ |
| فَلِمَ | ۴ |
| فِيمَا | ۲۴ |
| فَأَيْنَمَا | ۱ |
| فَإِنَّمَا | ۳۰ |
| فَنِعِمَّا | ۱ |
| لِمَ | ۱۵ |
| فَبِمَا | ۶ |
| أَنَّمَا | ۱۸ |
| نِعِمَّا | ۱ |
| أَيْنَمَا | ۳ |
| کُلَ | ۵۳ |
| فِيمَ | ۲ |
| فَکَأَنَّمَا | ۳ |
| إِمَّا | ۲۲ |
| کَأَنَّمَا | ۳ |
| رُبَمَا | ۱ |
| فَبِمَ | ۱ |
| فِي | ۱۲۲۰ |
| بِمَ | ۱ |
| أَيَّمَا | ۱ |
| عَمَ | ۱ |
| مِمَ | ۱ |
