تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۲۱: تفاوت میان نسخه‌ها

 

در تفسير قمى در ذيل «'''جمله وفتحت السماء فكانت ابوابا'''» امام فرموده: يعنى ابواب بهشت باز مى شود. و در معناى آيه «'''و سيرت الجبال فكانت سرابا'''» فرمود: كوه ها چون سراب مى شود، كه در بيابان از دور برق مى زند.

و نيز در همان كتاب در معناى آيه «'''لابثين فيها احقابا'''» فرموده احقاب به معناى سال ها، و «'''حقب '''» به معناى يك سال است، و يك سال ، سيصد و شصت روز است، و يك روز قيامت برابر هزار سال از سال هاى دنيا است كه شما مى شماريد.

و در مجمع البيان است كه نافع از ابن عمر روايت كرده كه گفت: رسول خدا(صلى اللّه عليه و آله و سلم) فرمود: كسى كه داخل آتش شود از آن خارج نمى شود، تا آن كه احقابى در آن بماند، و حقب عبارت است از شصت و اندى سال، و سال سيصد و شصت روز است، و هر روز قيامت برابر هزار سال از سال هايى است كه شما مى شماريد، پس كسى اين دلگرمى را نداشته باشد كه به اين زودي ها از آتش خارج شود.

مؤلف: سيوطى هم اين روايت را در الدر المنثور با عبارتى ديگر آورده، و در آن به جاى شصت، عدد هشتاد آمده. و ابن عمر در آن روايت گفته: احدى دلگرم نباشد... و نيز روايتى ديگر از رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم) نقل كرده كه فرموده: حقب چهل سال است.

و نيز در مجمع البيان آمده كه عياشى به سند خود از حمران روايت كرده كه گفت: از امام باقر (عليه السلام) معناى اين آيه را پرسيدم، فرمود: اين آيه در باره كسانى است كه از آتش خارج مى شوند، و نظير اين روايت را از احول نقل كرده.

و در تفسير قمى در ذيل آيه «'''ان للمتقين مفازا'''» آمده كه متقيان در آن روز رستگار مى شوند،

و جمله «'''كواعب اترابا'''» به معناى كنيزانى شبيه به هم است، كه در خدمت اهل بهشت اند، و در روايت ابى الجارود از امام باقر (عليه السلام) در معناى جمله «'''ان للمتقين مفازا'''» آمده كه امام فرمود: متقين كراماتى دارند، و در معناى «'''كواعب اترابا'''» فرمود: يعنى دختر نورس.

و در الدر المنثور است كه ابن ابى حاتم، و ابو الشيخ (در كتاب العظمه) و ابن مردويه، از ابن عباس روايت كرده اند كه گفت رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم) فرمود: روح ، لشكرى است از لشكريان خدا، كه از ملائكه نيستند، و داراى سر و دست و پايند، آنگاه اين آيه را خواندند «'''يوم يقوم الروح و الملئكه صفا'''» و سپس فرمود: اين ها لشكريانى، و اين ها لشكريانى ديگر هستند.

مؤلف: اين روايت در ذيل آيات كه مشتمل بر مساءله روح است، از ائمه اهل بيت (عليهم السلام) نقل شد، و در آن آمده بود كه روح خلقى است از جبرئيل و ميكائيل عظيم تر، و ما اين روايت را كه از على (عليه السلام) هم نقل شده بود آورديم، و در آن آمده بود كه روح غير ملائكه است، و استدلال شده بود به آيه شريفه «'''ينزل الملئكه بالروح من امره على من يشاء من عباده ...'''».

بله ، در روايت قمى كه از حمران نقل كرده آمده كه روح فرشته اى است بزرگتر از جبرئيل و ميكائيل، و او همواره با رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم) و با ائمه (عليهم السلام) بوده و هست، و شايد مراد از فرشته مطلق موجود آسمانى بوده. و يا اين قسمت اضافه اى است كه بعضى از راويان به تو هم خود و در نقل به معناى حديث آورده اند، دليلى هم نداريم كه موجودات امرى و آسمانى منحصر در فرشتگان باشد، بلكه دليل بر خلاف آن داريم، همچنان كه از كلام خداى تعالى با ابليس وقتى كه از سجود بر آدم امتناع ورزيد، و ملائكه براى او سجده كردند استفاده مى شود، در آن كلام فرموده: «'''يا ابليس ما منعك ان تسجد لما خلقت بيدى استكبرت ام كنت من العالين'''»، كه توضيحش در تفسير همين آيه گذشت.