تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۱۵: تفاوت میان نسخه‌ها

و در مجمع البيان، در ذيل آيه «وَ مِن دُونِهِمَا جَنّتَان»، از علاء بن سيابه، از ابى عبدالله امام صادق «عليه السلام» روايت كرده كه علاء گفت: به آن جناب عرضه داشتم: مردم از اين اعتقاد ما تعجب مى كنند، که مى گوييم بعضى از مردم از آتش دوزخ در مى آيند و داخل بهشت مى شوند. آرى مردم به ما مى گويند: لابد اين دوزخيان با اولياى خدا محشور و همنشين هم مى شوند؟  

 

حضرت فرمود: اى علاء! بهشت تنها بهشت اوليا نيست، از بهشت ايشان، پايين تر نيز بهشت هست. خداى تعالى مى فرمايد: «وَ مِن دُونِهِما جَنّتَان». پس لازمۀ بيرون شدن گنهكاران از دوزخ اين نيست كه با اولياى خدا محشور هم باشند.

 

و در الدر المنثور است که ابن جرير، ابن ابى حاتم و ابن مردويه، از ابوموسى، از رسول خدا «صلى اللّه عليه و آله و سلم» روايت كرده اند كه در تفسير دو آيه «وَ لِمَن خَافَ مَقَامَ رَبّه جَنّتَان» و «وَ مِن دُونِهِمَا جَنّتَان» فرموده: دو بهشت اول از طلا، و براى مقربان، و دو بهشت دوم از نقره و براى اصحاب يمين است.

 

مؤلف: اين دو روايت، بيان گذشته ما، در تفسير دو آيه مذكور را تأييد مى كند.

 

و نيز در آن كتاب است كه طبرانى و ابن مردويه، از ابى ايوب روايت كرده اند كه گفت: از رسول خدا «صلى اللّه عليه و آله و سلم»، معناى آيه «مُدهَامّتان» را پرسيدم. فرمود: يعنى دو بهشت سر سبز.

 

و قمى در تفسيرش، به سندى كه به يونس بن ظبيان دارد، از امام صادق «عليه السلام» روايت كرده كه در تفسير جملۀ «نَضّاخَتَان» فرمود: يعنى دو چشمه فوار و جوشان.

 

و باز در همان كتاب، در معناى جمله «فِيهِنّ خَيرَاتٌ حِسَانٌ» آمده كه معصوم فرمود: منظور دخترانى است كه چون گياه بر لب شط كوثر مى رويند، هر قدر از آن ها گرفته شود، دوباره به جايش مى رويد.

 

و در مجمع البيان، در ذيل جمله «خَيرَاتٌ حِسَانٌ»، از امّ سلمه، از رسول خدا «صلى اللّه عليه و آله و سلم» نقل كرده كه فرموده: زنان بهشتی اند كه «خيرات» در اخلاق، و «حسان» در رخسارند.

 

 

و در فقيه، از امام صادق «عليه السلام» روايت كرده كه فرمود: «خيرات حسان»، از جنس زنان اهل دنيايند، كه از حور العين هم زيباترند.

 

و در روضه كافى، به سند خود، از حلبى روايت كرده كه گفت: از امام صادق «عليه السلام»، معناى اين كلام خداى عزّوجلّ را پرسيدم كه مى فرمايد: «فِيهِنّ خَيرَاتٌ حِسَانٌ» فرمود: منظور از آن، بانوان صالحه و با ايمان و معرفت است.

 

مؤلف: منطبق شدن آيه شريفه با در نظر داشتن سياق آن، بر مورد اين دو روايت ابهام دارد، و آن طور كه بايد انطباقش روشن نيست.

 

<center> «'''سوره واقعه '''» </center>

 

 

 

وَ بُسّتِ الْجِبَالُ بَسًّا(۵)

 

 

يَطُوفُ عَلَيهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ(۱۷)

 

 

وَ ظِّلٍّ مَمْدُودٍ(۳۰)

 

 

لا مَقْطوعَةٍ وَ لا مَمْنُوعَةٍ(۳۳)

 

 

وَ أَصحَابُ الشّمَالِ مَا أَصحَابُ الشّمَالِ(۴۱)

 

 

إِنّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذَلِك مُترَفِينَ(۴۵)

 

 

وَ كانُوا يَقُولُونَ أَئذَا مِتْنَا وَ كُنَّا تُرَاباً وَ عِظاماً أَ ءِنَّا لَمَبْعُوثُونَ(۴۷)

 

أَوَ ءَابَاؤُنَا الاَوَّلُونَ(۴۸)

 

 

لآكلُونَ مِن شَجَرٍ مِّن زَقُّومٍ(۵۲)

 

 

فَشارِبُونَ شُرْبَ الهِْيمِ(۵۵)

 

پس «مقرّبون»، بلند مرتبه ترين طبقات اهل سعادت اند، همچنان كه آيه شريفه «وَ السّابِقُونَ السّابِقُونَ * أولئِكَ المُقَرّبُونَ» نيز، به اين معنا اشاره دارد. و معلوم است كه چنين مرتبه اى براى كسى حاصل نمى شود، مگر از راه عبوديت و رسيدن به حدّ كمال آن، همچنان كه فرمود: «لَن يَستَنكِفَ المَسِيحَ أن يَكُونَ عَبداً للهِ وَ لَا المَلائِكَةُ المُقَرّبُونَ»، و عبوديت تكميل نمى شود، مگر وقتى كه عبد تابع محض باشد، و اراده و عملش را تابع اراده مولايش كند. هيچ چيزى نخواهد، و هيچ عملى نكند، مگر بر وفق ارادۀ

مولايش، و اين، همان داخل شدن در تحت ولايت خدا است. پس چنين كسانى «اولياء اللّه» نيز هستند، و «اولياء اللّه»، تنها همين طايفه اند.