الهمزة ١
ترجمه
| سوره الهمزة | آیه ١ | الهمزة ٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«وَیْلٌ»: وای! واویلا! بدبختی و نابودی. هلاک و عذاب. (نگا: بقره / ، ابراهیم / مریم / ). «هُمَزَةٍ»: بسیار عیبجو. «لُمَزَةٍ»: بسیار طعنه‌زن. «هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ»: این دو واژه صیغه مبالغه‌اند. از لحاظ معنی آن اندازه به هم نزدیکند که در موارد بسیاری به عنوان دو لفظ مترادف استعمال شده‌اند. هرچند با یکدیگر فرق دارند ولی این تفاوت به گونه‌ای است که عدّه‌ای مفاهیم (هُمَزَة) را برای (لُمَزَة)، و عدّه‌ای مقاصد (لُمَزَة) را برای (هُمَزَة) ذکر کرده‌اند (نگا: تفهیم القرآن). از قبیل: الف - هُمَزَة، بسیار غیبت کننده، و لُمَزَة سخت عیبجو. ب - هُمَزَة، عیبجوی با اشاره به دست، لَمَزَة با زبان. ج - هُمَزَة، آن که روبرو بدگوئی کند، و لُمَزَة آن که در غیاب. د - هُمَزَة، آن که آشکارا و به آواز بلند بگوید، لُمَزَة در پنهانی و با اشاره ابرو و چشم. و معانی دیگر (نگا: نوین). پس هر که آبرو و حیثیّت مردم را به بازی گیرد، و ایشان را تحقیر کند و برای خوشایند خود یا دیگران کارهایشان را ناچیز شمارد و بدیشان بدیها نسبت دهد، و در حضور یا در غیاب، آنان را توهین و تحقیر نماید، و بزرگی خود را در کوچکی مردم ببیند، هُمَزَة و لُمَزَة است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۹، سوره همزه
- تهديد شديد به گردآورندگان مال و ذكر اوصاف آنان كه ((همزه ))اند و ((لمزه )) ومال خود را مايه جاودانى مى پندارند و... صفحه
- رد پندار غلط انسانى كه خيال مى كند مال دنيا به او جلودانگى مى بخشد
- معناى اينكه در وصف آتش جهنم فرمود: ((التى تطلع على الافئده )) و معناى ((فى عمدممده )) صفحه
- (رواياتى درباره شاءن نزول سوره همزه ، معناى ((همزه )) و ((لمزه )) و... مراد از((عمد ممده ))
نکات آیه
۱ - کسانى که درباره دیگران سخن چینى و بدگویى کرده، آنان را با کنایه و اشاره مسخره مى کنند، گرفتار عذاب الهى خواهند شد. (ویل لکلّ همزة لمزة) «هُمَزَة»، به معناى شخصى است که با چشم و پلک و ابرو، به دیگران اشاره کرده و براى رساندن شرّ به آنان، سعایت و سخن چینى کند (قاموس). این وزن براى مبالغه به کار مى رود و دلالت دارد که آن کار به صورت عادت درآمده است. (مجمع البیان)
۲ - جهنم، جایگاه عیب جویان و غیبت کنندگان است. (ویل لکلّ ... لمزة) «لَمْز» (مصدر «لمزة»)، به معناى غیبت کردن و تلاش براى کشف عیوب دیگران است (مفردات). «ویل» کلمه اى است که براى تهدید به عذاب به کار مى رود. و نیز نام وادى یا چاه خاصى در جهنم و یا نام یکى از درهاى آن مى باشد. (قاموس)
۳ - حرمت فاش کردن عیب هاى مردم، در غیاب یا حضور آنان (ویل لکلّ همزة لمزة) وعده عذاب، نشانه حرمت است. «هُمَزَة» نزد برخى از اهل لغت به معناى کسى است که در غیاب دیگرى از او خرده گیرد و «لمزة» به معناى کسى است که روبه روى دیگران، عیب آنان را فاش کند. (مجمع البیان)
۴ - طعن زنندگان به مردم با سخن یا اشاره، مورد نفرین خداوند و تهدید به عذاب جهنّم (ویل لکلّ همزة لمزة) برخى از مفسران، کلمه «ویل» را نفرین دانسته و گفته اند: نفرین در این موارد، همان تهدید به عقاب است. برداشت یاد شده، علاوه بر بیان این نظر، گویاى تفاوتى است که برخى از اهل لغت، درباره «همزة» و «لمزة» بیان داشته و گفته اند: «همزة»; یعنى، کسى که همنشین خود را با الفاظ بد، بیازارد و «لمزة»; یعنى، کسى که با چشم یا سر، به همنشین خود اشاره کند. (مجمع البیان)
موضوعات مرتبط
- استهزا: آثار استهزا با اشاره ۴; آثار استهزا با سخن ۴; استهزا با اشاره ۱
- استهزاگران: تهدید استهزاگران ۴; عذاب استهزاگران ۱; نفرین بر استهزاگران ۴
- بدگویان: عذاب بدگویان ۱
- جهنم: تهدید به عذاب جهنم ۴
- خدا: تهدیدهاى خدا ۴; عذابهاى خدا ۱
- سخن چینان: عذاب سخن چینان ۱
- عیب: حرمت افشاى عیب ۳
- عیب جویان: عیب جویان در جهنم ۲; کیفر عیب جویان ۲
- غیبت کنندگان: غیبت کنندگان در جهنم ۲; کیفر غیبت کنندگان ۲
- محرمات: احکام محرمات ۳
- نفرین خدا: مشمولان نفرین خدا ۴
