النساء ١٣٣
ترجمه
| النساء ١٣٢ | آیه ١٣٣ | النساء ١٣٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یُذْهِبْکُمْ»: شما را از میان برمی‌دارد. شما را هلاک و نابود می‌سازد. «آخَرِینَ»: دیگران.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
أَ لَمْ تَرَ أَنَ اللَّهَ خَلَقَ... (۳) هَا أَنْتُمْ هٰؤُلاَءِ تُدْعَوْنَ... (۱) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ... (۳) وَ رَبُّکَ الْغَنِيُ ذُو الرَّحْمَةِ... (۴) أَ لَمْ تَرَ أَنَ اللَّهَ خَلَقَ... (۳) نَحْنُ خَلَقْنَاهُمْ وَ شَدَدْنَا... (۱)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ أَيُّهَا النَّاسُ وَ يَأْتِ بِآخَرِينَ وَ كانَ اللَّهُ عَلى ذلِكَ قَدِيراً «133»
(اى مردم!) اگر خدا بخواهد شما را از ميان مى‌برد و ديگران را مى‌آورد و خداوند بر اين كار تواناست.
نکته ها
چون اين آيه نازل شد، رسول خدا صلى الله عليه و آله دست مبارك خود را بر پشت سلمانِ فارسى زد و فرمود: آن جمعيّت كه خدا مى‌آورد، از قوم فارس هستند. «1» پيامبر صلى الله عليه و آله با اين سخن خود، هم اسلام ايرانيان را پيشگويى كرد و هم خدمات آنان را به اسلام.
پیام ها
1- مهلت دادن خداوند به كافران از عجز او نيست بلكه از حكمت اوست. «إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ»
2- امكانات و موقعيّتى كه داريد هميشگى نيست، بلكه مربوط به اراده خداست.
به خود مغرور نشويد. «إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَ يَأْتِ بِآخَرِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ أَيُّهَا النَّاسُ وَ يَأْتِ بِآخَرِينَ وَ كانَ اللَّهُ عَلى ذلِكَ قَدِيراً (133)
و لذا بعد از اين اخبار فرمايد:
إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ أَيُّهَا النَّاسُ: اگر مى‌خواستى خداى تعالى كه ببرد و فانى سازد شما را، مى‌برد و فانى مى‌ساخت و معدوم مى‌نمود شما را، اى گروه مردمان، وَ يَأْتِ بِآخَرِينَ: و مى‌آورد و ايجاد مى‌فرمود گروهى ديگر را كه مطيع و منقاد باشند.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 602
مروى است كه چون اين آيه نازل شد، حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم دست مبارك به پشت سلمان نهاد، فرمود: آنها قوم اين هستند، يعنى فارسيان. «1» بنابراين خطاب به مشركان مكه است كه اعداى پيغمبر بودند، يعنى اى مشركين، به ناز و نعمت خود مغرور نشويد كه همچنان كه امم سابقه مانند نمرود و عاد و ثمود و قارون و فرعون كه در عدد و عدد از شما بيشتر بودند، هلاك نموديم به سبب عصيان و طغيان ايشان، شما را نيز قادرم كه هلاك سازم. و مى‌دانيد اين جهان، باز پس‌مانده بسيار كسان است كه به جهت شآمت اعمال و افعال شنيعه به عذاب مستأصل شده، آن را واگذاشته‌اند.
تذكره: در خبر است كه جبرئيل، روزى خدمت حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آمد، در وقتى كه دو نفر حضور آن حضرت دعوى زمينى نموده، منازعه مى‌نمودند و مناقشه را از حد گذرانيدند. جبرئيل تبسم نمود. پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم موجب آن پرسيد، عرض كرد: در اين زمينى كه اين دو نفر بر سر آن اين همه نزاع مى‌كنند من چهل هزار مالك آن را ياد دارم. «2» آورده‌اند «بهلول» در مواقف حج به هارون الرّشيد رسيد. او را در هودجى ديد و حجّاب وى از چهار جانب مردمان را مى‌زدند و از حوالى هودج مى‌راندند. بهلول بر بالاى تلى برآمد گفت: حدّثنى ابى عن فلان بن فلان انّه قال رأيت رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فى هذا المكان على حمار له و لم يكن له ضرب و لا طرد. هارون چون شنيد، پرسيد اين كيست. گفتند: بهلول. گفت:
هودج را نگهداريد، او را حاضر كنيد. پس از حضور گفت: چه مى‌گفتى؟
بهلول يك بار ديگر حديث را خواند. هارون گفت: راست گفتى، مرا وعظى مختصر بگو، گفت: انّ الّذى فى يدك كان فى يد غيرك ثمّ انتقل اليك و عنقريب ينقلب الى غيرك. يعنى اين ملك و سلطنت كه در دست تو است، در
«1» تفسير صافى، جلد اوّل، صفحه 509 (به نقل از مجمع البيان)
«2» منهج الصادقين، جلد 3، صفحه 127.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 603
دست غير تو بود و به تو منتقل شد. و زود باشد كه از تو به ديگرى انتقال يابد.
هارون بگريست، هزار دينار به او داد و او قبول نكرد. گفت: به فقرا قسمت كن. بهلول گفت: اولى آنست كه آن را به صاحبانش رد كنى. اين بگفت و بگذشت.
وَ كانَ اللَّهُ عَلى ذلِكَ قَدِيراً: و هست خداى تعالى بر ايجاد و اعدام، و ابدال و افنا، توانا و بليغ القدرة. اين بيان كمال قدرت الهى است و تهديد آن كس است كه ايمان نمى‌آورد به او و مخالفت مى‌نمايد به اوامر او.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ أَيُّهَا النَّاسُ وَ يَأْتِ بِآخَرِينَ وَ كانَ اللَّهُ عَلى ذلِكَ قَدِيراً (133)
ترجمه
اگر بخواهد ميبرد شما را اى مردمان و ميآورد ديگران را و باشد خدا بر اين توانا..
تفسير
در مقام تهديد بر ترك تقوى و بيان كمال قدرت است كه ميتواند تمام خلق را فانى فرمايد و قوم ديگرى را بجاى آنها ايجاد كند و در مجمع روايت نموده است كه چون اين آيه نازل شد پيغمبر (ص) دست مبارك را به پشت سلمان فارسى رضى اللّه عنه زد و فرمود آنها قوم اين هستند حقير عرض ميكنم شايد اشاره باشد برواج مذهب شيعه بدست عجم و احياء شريعت حقه اماميه و اللّه اعلم.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِن يَشَأ يُذهِبكُم أَيُّهَا النّاس‌ُ وَ يَأت‌ِ بِآخَرِينَ وَ كانَ اللّه‌ُ عَلي ذلِكَ قَدِيراً (133)
اگر خدا بخواهد تمام شما را از بين ببرد و هلاك نمايد و فاني فرمايد و بجاي شما يك دسته ديگري بياورد که دين او را ياري كنند و اطاعت خدا و رسول كنند و خداوند بر اينکه امر قادر است بمجرد اراده تحقق پيدا ميكند.
اينکه آيه شريفه تهديد است و انذار بمسلمين زمان نبي صلّي اللّه عليه و آله و سلّم که اگر شما ياري نميكنيد فرمان رسول را خدا شما را هلاك خواهد كرد إِن يَشَأ يُذهِبكُم و بجاي شما يك طائفه ديگري مسلمان ميآورد که غير از شماها باشد که از جمله يَأت‌ِ بِآخَرِينَ استفاده ميشود، و در مجمع البيان ميگويد و
يروي انه لما نزلت هذه الاية ضرب النبي صلّي اللّه عليه و آله و سلّم يده علي ظهر سلمان و قال هم قوم هذا (يعني العجم) وَ كانَ اللّه‌ُ عَلي ذلِكَ قَدِيراً
چنانچه قوم نوح و هود و صالح و لوط و مدين و فرعونيان و بني اسرائيل را چنين نمود چنانچه در بسياري از آيات بيان فرموده فَأَهلَكناهُم بِذُنُوبِهِم وَ أَنشَأنا مِن بَعدِهِم قَرناً آخَرِين‌َ انعام آيه 6، إِن يَشَأ يُذهِبكُم وَ يَستَخلِف مِن بَعدِكُم ما يَشاءُ انعام آيه 133، وَ كَم قَصَمنا مِن قَريَةٍ كانَت ظالِمَةً وَ أَنشَأنا بَعدَها قَوماً آخَرِين‌َ انبياء آيه 11 ثُم‌َّ أَنشَأنا مِن بَعدِهِم قَرناً آخَرِين‌َ انبياء آيه 31، الي غير ذلک از آيات.
(تنبيه)
از اينکه آيه بضميمه اينکه حديث ميتوان استفاده كرد که طريقه عرب بعد از
جلد 6 - صفحه 233
رحلت حضرت رسول صلّي اللّه عليه و آله و سلّم بر ضلالت بوده و طريقه عجم که مذهب شيعه اثني عشري است بر حق است.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- خداوند، توانا بر هلاکت تمامى انسانها و آفرینش انسانهایى دیگر (ان یشأ یذهبکم ایها الناس و یأت باخرین و کان اللّه على ذلک قدیراً)
۲- قدرت خداوند بر نابودى کافران و گنهکاران و جایگزینى مؤمنانى تقواپیشه به جاى ایشان (ان اتقوا اللّه ... ان یشأ یذهبکم ایها الناس و یأت باخرین)
۳- مهلت دهى خداوند به کافران، ناشى از مشیت وى و نه ناتوانى و عجز او (ان یشأ یذهبکم ... و کان اللّه على ذلک قدیراً)
۴- تأثیر و نفوذ حتمى مشیت و اراده الهى (ان یشأ یذهبکم ... و کان اللّه على ذلک قدیراً)
۵- کفر و بى تقوایى، زمینه هلاکت و انقراض ملتها (و إن تکفروا ... ان یشأ یذهبکم ایها الناس)
۶- تهدید بى تقوایان کفرپیشه به هلاکت و نابودى، از سوى خداوند (ان اتقوا اللّه و إن تکفروا ... ان یشأ یذهبکم ایها الناس)
۷- مالکیت مطلق خداوند، دلیل نفوذ مشیت و قدرت وى بر هرگونه دخل و تصرف در جهان آفرینش (و للّه ما فى السموت و ما فى الأرض ... ان یشأ یذهبکم) جمله «و لله ...»، تعلیل براى «ان یشأ...» است.
موضوعات مرتبط
- امتها: زمینه انقراض امتها ۵ ; هلاکت امتها ۱
- انسان: خلقت انسان ۱ ; هلاکت انسان ۱
- بی‌تقوایان: تهدید بی‌تقوایان ۶
- بی‌تقوایى: آثار بی‌تقوایى ۵
- خدا: تهدید خدا ۶ ; حتمیّت مشیّت خدا ۴ ; خدا و آفرینش ۷ ; خدا و ضعف ۳ ; قدرت خدا ۱، ۲، ۷ ; مالکیّت خدا ۷ ; مشیّت خدا ۳، ۷ ; مهلت خدا ۳
- کافران: تهدید کافران ۶ ; مهلت به کافران ۳ ; هلاکت کافران ۲، ۶
- کفر: آثار کفر ۵
- گناهکاران: هلاکت گناهکاران ۲
- ملتها: زمینه انقراض ملتها ۵
- هلاکت: زمینه هلاکت ۵
