القصص ٣
ترجمه
| القصص ٢ | آیه ٣ | القصص ٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«نَتْلُو»: تلاوت می‌کنیم. می‌خوانیم. در رسم‌الخطّ قرآنی، الف زائدی در آخر دارد. «نَبَإِ»: خبر. داستان (نگا: مائده / ، انعام / و ). «مِن نَّبَإِ»: حرف (مِنْ) تبعیضیّه است. یعنی گوشه‌ای از این داستان پرماجرا. «بِالْحَقِّ»: راست و درست. عین واقعیّت. یعنی آنچه در اینجا آمده است، نه تنها خالی از هر گونه خرافات است، بلکه بیان واقعی مطالب حقیقی است. «لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ»: تأکیدی است بر این حقیقت که مؤمنان هدف اصلی این آیات بوده و ذکر داستان به خاطر آنان و جهت استفاده ایشان است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۴، سوره قصص
- غرض و مفاد سوره قصص : وعده جميل به مؤ منين با ذكر داستان موسى (عليه السلام ) وفرعون
- از داستان موسى (ع ) و فرعون مؤ منين بايد درس بگيرند
- وصف كارهاى فرعون و محيطى كه موسى (عليه السلام ) در آن زاده شد
- معناى آيه : ((و نريد ان نمن على الذين استضعفوا فى الارض ...))
- الهام به مادر موسى (عليه السلام ): موسى را شير بده و چون بر او ترسيدى ودريايش بيانداز
- معناى ((خاطى ء)) و ((مخطى )) و مقصود از اينكه فرعون و فرعونيان را در گرفتن ازنيل ((خاطئين )) لقب داد
- معناى اينكه فرمود: ((واصبح فؤ اد موسى فادغا...))
- تعقيب و مراقبت خواهر موسى (ع ) او را بدرخواست مادرش
- بازگردانيده شدن موسى (ع ) به دامان مادر به لطف الهى
- بحث روايتى
- روايتى متضمن داستان توليد موسى (عليه السلام ) و به رود انداخته شدن او و...
تفسیر نور (محسن قرائتی)
نَتْلُوا عَلَيْكَ مِنْ نَبَإِ مُوسى وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ «3»
ما بخشى از سرگذشت موسى و فرعون را براى (آگاهى) گروهى كه ايمان مى‌آورند، به درستى بر تو مى‌خوانيم.
پیام ها
1- قرآن، معجزه‌ى ابدى اسلام، از همين حروف الفباى عربى تشكيل شده است، اگر آنرا كلام بشر مى‌دانيد شما نيز مثل آن را بياوريد. «طسم، تِلْكَ آياتُ»
2- قرآن، كتابِ روشن، شفّاف و همه فهم است. «الْكِتابِ الْمُبِينِ»
3- بيان سرگذشت پيشينيان، نشانه‌ى قانونمند بودن سنّت‌هاى الهى در تاريخ است. اگر تاريخ، حساب و كتاب و قانون نداشت، ما نمى‌توانستيم از آن براى زندگى امروز خود استفاده كنيم. نَتْلُوا ... مِنْ نَبَإِ مُوسى ... لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ
4- در نقل تاريخ، به فرازهاى مهمّ و عبرت‌آموز توجّه كنيم. ( «نَبَإِ» به خبر مهم گفته مى‌شود)
5- مبارزه پيامبران با طاغوت‌ها و ستمگران، الگوى مؤمنان است. نَبَإِ مُوسى وَ فِرْعَوْنَ ... لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ
جلد 7 - صفحه 15
6- داستان‌هاى قرآن، خُرافه، خيالى و گزافه نيست. «نَبَإِ مُوسى وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ»
7- هدفِ قرآن از بيان داستان، هدايت مؤمنان است. «لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ»
8- اوّلين شرط هدايت، قابليّت است. «لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
نَتْلُوا عَلَيْكَ مِنْ نَبَإِ مُوسى وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ «3»
نَتْلُوا عَلَيْكَ: مى‌خوانيم بر تو به توسط جبرئيل كه امين وحى است، مِنْ نَبَإِ مُوسى وَ فِرْعَوْنَ: بعضى از خبر موسى و فرعون را، بِالْحَقِ: به راستى و درستى يعنى در حالتى كه راست و درست گفتاريم در آن. لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ: براى گروهى كه تصديق مى‌كنند. يا براى كسانى كه علم ما تعلق گرفته كه ايمان خواهند آورد به خدا و رسول، زيرا ايشانند كه منتفع شوند به آن و از گزارشات آن تذكر و تنبه يابند، پس غير مؤمنين از درجه اعتبار ساقطند.
«1» معانى الاخبار، باب معنى الحروف المقطعة فى اوايل السور من القرآن، روايت 1، ص 22.
جلد 10 - صفحه 99
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
طسم «1» تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2» نَتْلُوا عَلَيْكَ مِنْ نَبَإِ مُوسى وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ «3» إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَها شِيَعاً يَسْتَضْعِفُ طائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْناءَهُمْ وَ يَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ إِنَّهُ كانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ «4»
وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ «5» وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ «6»
ترجمه
اين آيتهاى كتاب آشكار كننده است
ميخوانيم بر تو از خبر موسى و فرعون بدرستى و راستى براى گروهى كه ميگروند
همانا فرعون برترى جست در زمين و قرار داد اهل آنرا گروه گروه ناتوان ميساخت جمعى از آنها را ميكشت پسرانشان را و زنده ميگذاشت زنانشان را همانا او بود از تباهكاران
و ميخواستيم منّت بگذاريم بر آنان كه ناتوان كرده شده بودند در زمين و بگردانيمشان پيشوايان و بگردانيمشان وارثان
و متمكّن كنيم مر ايشانرا در زمين و بنمايانيم فرعون و هامان و لشگريان آن دو را از ايشان آنچه را بودند كه بيم ميداشتند.
تفسير
شرح طسم در سور سابقه گذشت و اين سوره مشتمل بر آياتى است از قرآن كه كتابى واضح و آشكار كننده حقايق است ميخوانيم بر تو اى پيغمبر خاتم بعضى از حكايت موسى و فرعون عصر او را بحق و حقيقت و تحقيق براى انتفاع و تنبّه و تذكر گروهى كه ايمان ميآورند نه معاندين و جاحدين كه از آن بهره‌مند نخواهند شد همانا فرعون علوّ و برترى جست و سركشى نمود از
جلد 4 صفحه 172
اوامر الهى در زمين مصر و قرار داد اهل آنرا فرقه فرقه و عدالت اجتماعى را رعايت ننمود بعضى را كه قبطى بودند تقويت كرد و بعضى را كه سبطى بودند تضعيف نمود و آنها بنى اسرائيل بودند اسباط حضرت يعقوب كه پسران ايشانرا سر ميبريد و زنانشان را استخدام مينمود و از مفسدين معروف در عالم بود او ميخواست آنها ذليل باشند ولى ما ميخواستيم كه منّت نهيم بر آنانكه او ضعيفشان كرده بود در زمين و قرار دهيم ايشانرا پيشوايان و پادشاهان و وارثان تاج و تخت و ملك و مال قبطيان كه او تقويت ميكرد آنها را و ميخواستيم كه متمكّن و مقتدر و آماده و مهيّا كنيم براى بنى اسرائيل وسائل عزت و عظمت را در زمين و ارائه دهيم بفرعون و هامان و قبطيان از ضرب دست بنى اسرائيل زوال ملك و مال و عزت و عظمت آنها را كه از آن ميترسيدند و مرتكب جرم و جنايت مى‌شدند چون كاهنى بفرعون گفته بود از بنى اسرائيل پسرى متولد ميشود كه سلطنت تو بدست او زوال خواهد يافت و آن احمق تصور ميكرد بتدبير ميتواند از تقدير جلوگيرى نمايد و بعضى يرى بياء و رفع اسماء ثلاثه بعد از آن قرائت نموده‌اند و در روايات متعدّده از اهل بيت عصمت و طهارت منّت و تفضّل الهى بر كسانيكه ضعيف كرده شدند در زمين با قضاياى ظهور حضرت حجت و رجعت ائمه اطهار و غلبه ايشان بر دشمنان تطبيق شده و قمى ره فرموده خداوند خبر داده به پيغمبر خود از مصائب حضرت موسى براى تسليت خاطر آنحضرت از مصائب وارده بر او در اهل بيتش از امّت و بشارت داده كه خداوند بعدا تفضل خواهد فرمود برايشان و وارث زمين و پيشوايان اين امت قرار خواهد داد ايشانرا در رجعت بدنيا با دشمنانشان تا بسزاى ظلم و تعدّى خودشان برسند بدست ايشان و دوستانشان و اللّه اعلم و مؤيد اين روايات آنستكه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم بصحت پيوسته كه آنچه در بنى اسرائيل واقع شده بدون كم و زياد در اين امت بوقوع خواهد پيوست و در جوامع از امام سجاد عليه السّلام نقل نموده كه قسم بخداوندى كه محمد صلّى اللّه عليه و اله و سلّم را مبعوث فرمود بحق كه بشير و نذير باشد همانا خوبان ما اهل بيت و شيعيان ايشان بمنزله موسى عليه السّلام و شيعيان اويند و همانا دشمنان ما و شيعيان آنها بمنزله فرعون و شيعيان اويند.
جلد 4 صفحه 173
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
نَتلُوا عَلَيك‌َ مِن نَبَإِ مُوسي وَ فِرعَون‌َ بِالحَق‌ِّ لِقَوم‌ٍ يُؤمِنُون‌َ «3»
تلاوت ميكنيم بر تو از خبر موسي و فرعون بحق و صدق از براي قومي که ايمان ميآورند.
فرعون ماده اصليه آن فرع است و او و نون زائد است و جمع آن فراعنه و از إبن جوزي نقل شده که فراعنه سه فرعون بودند فرعون ابراهيم نامش سنان بوده و فرعون يوسف ريان إبن وليد و فرعون موسي وليد بن مصعب و بين زماني که يوسف داخل مصر شد و زماني که موسي بعنوان رسالت داخل شد چهار صد سال بود و اما موسي در خبر إبن بابويه از حضرت صادق (ع) روايت كرده که حضرت يوسف در نزديك وفاتش آل يعقوب را جمع كرد و آنها هشتاد نفر بودند و فرمود اينکه طائفه قبط بر شما مسلط ميشوند و بشما اذيت و عذاب ميكنند و خداوند به دست يكي از شما بني اسرائيل که نامش موسي بن عمران است شما را نجات ميدهد اينکه
جلد 14 - صفحه 203
بني اسرائيل هر كدام نام فرزند خود را عمران گذاردند و او نام فرزند خود را موسي گذارد باميد اينكه او باشد و از حضرت باقر (ع) روايت كرده که فرمود
«ما خرج موسي بن عمران حتي خرج قبله خمسون كذابا من بني اسرائيل كلهم يدعي انه موسي بن عمران»
و چون اينکه خبر منتشر شد و بگوش فرعون رسيد و كهنه و سحره باو خبر دادند که هلاك تو و قوم تو بدست غلاميست از بني اسرائيل که در اينکه سال متولد ميشود فرعون قابله‌هاي زيادي در خانه‌هاي بني اسرائيل فرستاد که هر زني حمل داشته باشد شكم آن را پاره كنند و بچه او را سر ببرند که مثنوي ميگويد:
صد هزاران طفل سر ببريده شدبرگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 3)- قرآن بعد از ذکر این مقدمه کوتاه وارد بیان سر گذشت «موسی» و فرعون شده، می‌گوید: «ما به حق بر تو (بخشی) از داستان موسی و فرعون را می‌خوانیم برای گروهی که ایمان می‌آورند» (نَتْلُوا عَلَیْکَ مِنْ نَبَإِ مُوسی وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ).
آری! هدف اصلی از این آیات مؤمنانند و این تلاوت به خاطر آنها و برای آنها صورت گرفته، مؤمنانی که می‌توانند از آن الهام گیرند و راه خود را به سوی هدف در میان انبوه مشکلات بگشایند.
نکات آیه
۱ - تلاوت، نحوه نزول قرآن بر پیامبر(ص) (نتلوا علیک من نبإِ موسى)
۲ - بیان درست و به حق سرگذشت موسى(ع) و فرعون، نمودى از روشنگرى هاى قرآن (تلک ءایت الکتب المبین . نتلوا علیک من نبإِ موسى و فرعون بالحقّ) با توجه به ارتباط این آیه با آیه قبل، مطلب یاد شده به دست مى آید.
۳ - داستان موسى و فرعون، تلاوت شده از سوى خدا بر پیامبر(ص) (نتلوا علیک من نبإِ موسى و فرعون)
۴ - مردم عصر بعثت، اطلاعاتى مخدوش و نادرست از داستان موسى و فرعون داشتند. (نتلوا علیک من نبإِ موسى و فرعون بالحقّ) قید «بالحقّ» نشان مى دهد که آنچه در میان مردم عصر پیامبر(ص) از ماجراى موسى(ع) و فرعون مطرح بود، با واقعیت انطباق نداشت.
۵ - سوره «قصص» دربردارنده تنها گوشه اى از داستان موسى و فرعون (نتلوا علیک من نبإِ موسى و فرعون) به کارگیرى «من» تبعیضیه در «من نبإ» بیانگر آن است که آنچه در سوره «قصص» مطرح شده; تنها بخشى از سرگذشت موسى(ع) و فرعون است و نه همه آن.
۶ - داستان موسى و فرعون، از فرازهاى بسیار مفید و شایان توجه تاریخ (نتلوا علیک من نبإِ موسى و فرعون) واژه «نبأ» در خبرهایى به کار مى رود که دربردارنده فائده اى بزرگ و قابل توجّه باشد.
۷ - داستان موسى و فرعون، دربردارنده درس عبرت براى انسان هاى مؤمن و حق پذیر (نتلوا علیک من نبإِ موسى و فرعون بالحقّ لقوم یؤمنون)
۸ - تنها حق جویان و اهل ایمان، زمینه دار بهره مندى از روشنگرى هاى قرآن (تلک ءایت الکتب المبین . نتلوا علیک... لقوم یؤمنون) قید «لقوم یؤمنون» مى رساند که دیگران شایستگى بهرهورى از قرآن را ندارند.
۹ - روحیه خیره سرى و عناد، مانع بهرهورى از روشنگرى هاى قرآن (تلک ءایت الکتب المبین . نتلوا علیک... لقوم یؤمنون) با توجه به این که قرآن، آمده است تا با روشنگرى هایش گمراهان را هدایت کند و بى تردید این روشنگرى ها در بسیارى از آنان اثر کرده است; مراد از عبارت «لقوم یؤمنون» همه کسانى است که در صدد شناخت حق بوده و در مقابل آن تسلیم مى شوند و در مقابل آنان کسانى هستند که در موضع لجاجت و دشمنى قرار دارند و از حق مى گریزند و چه بسا با آن به ستیز مى پردازند.
موضوعات مرتبط
- حق طلبان: حق طلبان و قرآن ۸; عبرت پذیرى حق طلبان ۷; فضایل حق طلبان ۸
- دشمنى: آثار دشمنى ۹
- سوره قصص: تعالیم سوره قصص ۵
- عبرت: عوامل عبرت ۷
- فرعون: تبیین قصه فرعون ۲، ۳; عبرت از قصه فرعون ۷; فواید قصه فرعون ۶; قصه فرعون ۴، ۵
- قرآن: تلاوت قرآن ۱، ۳; روشنگرى قرآن ۲، ۸، ۹; زمینه استفاده از قرآن ۸; کیفیت نزول قرآن ۱; موانع استفاده از قرآن ۹
- لجاجت: آثار لجاجت ۹
- مؤمنان: عبرت پذیرى مؤمنان ۷; فضایل مؤمنان ۸; مؤمنان و قرآن ۸
- مردم: محدوده علم مردم مقارن بعثت ۴
- موسى(ع): تبیین قصه موسى(ع) ۲، ۳; عبرت از قصه موسى(ع) ۷; فواید قصه موسى(ع) ۶; قصه موسى(ع) ۴، ۵
