العنكبوت ٢١
| کپی متن آیه |
|---|
| يُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَ يَرْحَمُ مَنْ يَشَاءُ وَ إِلَيْهِ تُقْلَبُونَ |
ترجمه
| العنكبوت ٢٠ | آیه ٢١ | العنكبوت ٢٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تُقْلَبُونَ»: بازگردانده می‌شوید.
تفسیر
- آيات ۱۴ - ۴۰، سوره عنكبوت
- بيان اين آيات شريفه كه به هفت داستان از انبياء و آزمايش شده امم ايشان اشاره دارد
- توضيح سخن ابراهيم (عليه السلام ) به قوم خود در مقام دعوت به توحيد و عبادت خدا وابطال بت پرستى
- احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
- احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
- بت پرستى دليل و مستندى نداشته ، منشاء آن تقليد و علاقه هاى قومى است
- بيان عاقبت بت پرستى : عابد و معبود يكديگر را تكفير مى كنند
- تنها لوط(ع ) است كه به حضرت ابراهيم (ع ) ايمان آورد
- معنى و مورد استعمال كلمه ((اجر)) و مقصود از اينكه درباره ابراهيم (عليه السلام )فرمود: ((وآتينا اجره فى الدنيا))
- مراد از اتيان رجال ، قطع سبيل و اتيان منكر در نادى كه قوم لوط مرتكب مى شده اند
- نفرين لوط قومش را و به استجابت رسيدن آن
- مقصود ابراهيم (ع ) از (ان فيها لوطا...) خطاب به ملائكه عذاب
- اشاره به امتحان و ابتلاء قوم مدين ، عاد و ثمود و... و گرفتار شدنشان به عذاب الهى
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل بعضى آيات گذشته )
- رواياتى درباره عمل قوم لوط و عذاب الهى آنان
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ يَرْحَمُ مَنْ يَشاءُ وَ إِلَيْهِ تُقْلَبُونَ «21»
(خداوند،) هر كه را بخواهد عذاب و هر كه را بخواهد رحمت مى‌كند، و به سوى او بازگردانده مى‌شويد.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ يَرْحَمُ مَنْ يَشاءُ وَ إِلَيْهِ تُقْلَبُونَ «21»
جلد 10 - صفحه 218
يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ: عذاب مى‌فرمايد از روى عدل هر كه را كه خواهد تعذيب او را از اهل معصيت، وَ يَرْحَمُ مَنْ يَشاءُ: و مى‌بخشد بر وجه فضل هر كه را خواهد بخشش او را به توبه يا از روى فضل. وَ إِلَيْهِ تُقْلَبُونَ: و به حكم او باز گرديده خواهيد شد در روز جزا، يعنى اى منكران قيامت و حشر، خداى قادر متعال به قدرت كامله شما را باز خواهد گردانيد در روزى كه مالك نفع و ضرر نيست مگر او سبحانه.
در كشف الاسرار گويد: عذابش بر وفق عدل و رحمتش از راه فضل هر كه را خواهد با وى طريقه عدل مرعىّ داشته از پيش براند، و هر كه را خواهد با وى فضل نمايد و بخشش فرمايد «1»، هر چه نمايد بر وفق عدل و حكمت باشد و در آن روز فرار و سلطه‌اى نخواهد بود براى هيچكس؛ چنانكه فرمايد:
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ يَرْحَمُ مَنْ يَشاءُ وَ إِلَيْهِ تُقْلَبُونَ «21» وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي السَّماءِ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ «22» وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ وَ لِقائِهِ أُولئِكَ يَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِي وَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ «23» فَما كانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلاَّ أَنْ قالُوا اقْتُلُوهُ أَوْ حَرِّقُوهُ فَأَنْجاهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ «24» وَ قالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثاناً مَوَدَّةَ بَيْنِكُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا ثُمَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ يَكْفُرُ بَعْضُكُمْ بِبَعْضٍ وَ يَلْعَنُ بَعْضُكُمْ بَعْضاً وَ مَأْواكُمُ النَّارُ وَ ما لَكُمْ مِنْ ناصِرِينَ «25»
ترجمه
عذاب ميكند آنرا كه ميخواهد و مى‌بخشد آنرا كه ميخواهد و بسوى او باز گردانده ميشويد
و نيستيد شما عاجز كنندگان در زمين و نه در آسمان و نيست براى شما غير از خدا هيچ دوستى و نه يارى كننده‌اى
و آنانكه كافر شدند بآيتهاى خدا و ملاقات او آنگروه نااميد شدند از رحمت من و آنگروه براى آنها است عذابى دردناك
پس نبود جواب قومش مگر آنكه گفتند بكشيد او را يا بسوزانيدش پس رهانيد او را خدا از آتش همانا در اين هر آينه آيتها است براى گروهى كه ميگروند
و گفت جز اين نيست كه گرفتيد غير از خدا بتانى را بدوستى ميانتان در زندگانى دنيا پس روز قيامت بيزارى جويند برخى از شما نسبت به برخى و لعنت كنند برخى از شما برخى را و جايگاهتان آتش است
جلد 4 صفحه 223
و نباشد براى شما يارى كننده‌اى.
تفسير
خداوند متعال بمناسبت ذكر قدرت خود در آيه اخيره از آيات سابقه ميفرمايد عذاب ميكند هر كس را بخواهد و مى‌بخشد هر كس را بخواهد بلحاظ قدرت و مكنت ولى عذاب ميكند و مى‌بخشد بمقتضاى عدل و حكمت كسانيرا كه استحقاق يكى از آن دو را دارند و مرجع خلق در روز حشر باو و فرمان او است و بمقام اصلى مسترد خواهند شد و اگر كفّار و فجّار بخواهند از حكم خدا فرار كنند در هر نقطه از زمين يا آسمان باشند از تحت نفوذ حكم و قدرت او بيرون نخواهند بود و نميتوانند خدا را عاجز از دستگير كردن خودشان نمايند و غير از خدا هم كسى نميتواند نگهدارى و دستگيرى از آنها نمايد و يار و معين و ياورى ندارند و كسانيكه قرآن و پيغمبر و امام و حشر را انكار نمودند مأيوس از رحمت الهى ميباشند چون اعتقاد بآن ندارند و همين يأس و نااميدى در دنيا براى آنها كافى است علاوه بر عذاب اليم آخرت كه براى آنها ثابت و محقّق است و در جواب دعوت حضرت ابراهيم كه در آيات سابقه ذكر شد قوم او گفتند بكشيد يا بسوزانيد او را چون عاجز از جواب منطقى بودند چنانچه رسم جهّال است كه بعد از عجز از استدلال ستيزگى كنند و بدست درازى و ناسزاگوئى پردازند و گفته‌اند اين كلام را بعضى گفتند و خداوند بهمه نسبت داده براى رضاى سايرين بآن و چنانچه در سور سابقه مفصّلا ذكر شد آتش مهمّى تهيّه نموده و حضرت را در آن انداختند و خداوند آتش را بر او برد و سلام يعنى سرد و سلامت فرمود و نجات داد او را از آن و در اين نجات دادن نشانه‌هائى از قدرت و عظمت الهى ظاهر گرديد كه از آن جمله محفوظ ماندن آنحضرت و خاموش شدن آن آتش عظيم در اندك زمانى و مبدّل شدنش بگلستان بود ولى اهل انصاف و ايمان از آن آيات نفع بردند كه موجب مزيد ايمان و يقين ايشان شد نه اهل كفر و عناد كه موجب مزيد انكار و استحقاقشان براى عذاب گرديد و حضرت ابراهيم فرمود شما فقط براى حفظ روابط دوستانه دنيوى ميان خودتان و بزرگان و اعيانيكه باغراض شخصى شما را وادار بكارهائى ميكنند اين بتها را عبادت ميكنيد و براى محبّتى كه به تبعيّت از سيره آباء و اجدادتان داريد و
جلد 4 صفحه 224
ميخواهيد در مسلك و دين موافق باشيد قائل بخدائى يا شفاعت آنها نزد خداى بزرگ شديد ولى روز قيامت اين مودّت و محبّت و الفت از بين ميرود آنها از شما بيزارى ميجويند و عمل شما را مستند باختيار خودتان ميكنند و شما از آنها بيزارى ميجوئيد و ميخواهيد گناه خودتان را بگردن آنها بيندازيد و هر دو دسته يكديگر را لعن ميكنيد و بهم ناسزا ميگوئيد و تمامى در آتش جايگزين خواهيد بود و تا خدا خدائى ميكند بايد بسوزيد و بسازيد و يار و ياور و معين و ناصرى نداشته و نخواهيد داشت و بعضى مودّت را ميان آنها و بتان قرار داده‌اند و آنرا عبارت از علاقه و دلبستگى بآنها در دنيا دانسته‌اند و تناكر و تلاعن را هم ميان آنها فرض نموده‌اند چنانچه خداوند فرموده و يكونون عليهم ضدّا و گفته‌اند خداوند در قيامت بتان را داراى حيات و ادراك ميفرمايد براى آنكه از اتباع خود در حضورشان تبرّى جويند و لعن نمايند و مودّة بنصب و تنوين و برفع و اضافه نيز قرائت شده است و ظاهرا مفعول له براى اتّخذتم باشد و در اخبار ائمه اطهار يكفر به يتبرّء تفسير شده و فرموده‌اند هر قومى كه امام و پيشوائى براى خود اختيار نمودند در دنيا روز قيامت آنها امامشان را و امامشان آنها را لعن مينمايند مگر شيعيان كه قائل بامامت ائمه اطهارند و بشفاعت آنها اگر گناه‌كار باشند فائز خواهند شد انشاء اللّه تعالى.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يُعَذِّبُ مَن يَشاءُ وَ يَرحَم‌ُ مَن يَشاءُ وَ إِلَيه‌ِ تُقلَبُون‌َ «21»
عذاب ميفرمايد هر كرا بخواهد و رحم ميكند هر كرا بخواهد و بسوي او برميگرديد.
چون تمام خلق اولين و آخرين در محشر حاضر ميشوند اينها چند طبقه ميشوند:
طبقه اول كفار و مشركين و ضالين و مبدعين و منكرين ضروريات دين يا ضروريات مذهب و معاندين و ناصبين و جسارت كنندگان بمقدسات دين و شاكين در عقايد و مخالفين که جامعش عدم ايمان است اينها در عذاب مخلد بتفاوت درجات معذب که اشد درجات جاي منافقين است.
جلد 14 - صفحه 307
طبقه دوم اطفال و مجانين و قاصرين از اينکه طوائف مذكوره اينها عذاب ندارند چون از روي تقصير نبوده و لياقت ثواب هم ندارند چون ايمان ندارند اينها را در يك صحرايي ميبرند و براي آنها يك اسباب معيشتي فراهم ميكنند.
طبقه سوم، مؤمنيني که بدون گناه وارد صحراي محشر ميشوند يا آلوده بمعاصي نشده‌اند يا بوسائلي مورد مغفرت و عفو الهي واقع شده‌اند يا تدارك معاصي آنها به بليات دنيوي و عقوبات برزخي شده اينها مخلد در بهشت و مشمول رحمت الهي ميشوند بتفاوت درجات بقدر مراتب ايمان و اخلاق و اعمال صالحه از درجه اعلاء که مقام انبياء و ائمه معصومين است تا ما دون.
طبقه چهارم اطفال مؤمنين که آنها هم وارد بهشت ميشوند براي احترام والدين آنها.
طبقه پنجم مجانين مؤمنين در يك محل خوشي براي آنها تعيين زندگاني ميكنند.
طبقه ششم كفار جن و شياطين که در جهنم مخلد هستند.
طبقه هفتم مؤمنين جن براي آنها بهشتي غير از بهشت انس، هستند متنعم بنعم الهي مناسب با آنها.
طبقه هشتم ملائكه که مأمور باوامر الهيه هستند ملائكه عذاب و ملائكه رحمت غلمان و حوريه و خزنه بهشت و خزنه جهنم لذا ميفرمايد:
يُعَذِّبُ مَن يَشاءُ بقدر استحقاقش زائد بر استحقاق عذاب نميفرمايد.
وَ يَرحَم‌ُ مَن يَشاءُ بقدر قابليتش زائد بر قابليت چون فعل قبيح و لغو از او صادر نميشود.
وَ إِلَيه‌ِ تُقلَبُون‌َ خطاب بتمام اهل عالم است و لو صورت خطاب بكفار و مشركين است بقرينه آيه بعد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 21)- سپس به ذکر یکی از مسائل مربوط به معاد می‌پردازد، و آن مسأله رحمت و عذاب است می‌گوید: «او در قیامت هر کس را بخواهد (و مستحق بداند) مجازات می‌کند، و هر کس را بخواهد (و لایق ببیند) مورد رحمت قرار می‌دهد، و به سوی او بازگشت می‌کنید» (یُعَذِّبُ مَنْ یَشاءُ وَ یَرْحَمُ مَنْ یَشاءُ وَ إِلَیْهِ تُقْلَبُونَ).
با این که رحمت الهی بر غضبش پیشی گرفته اما در اینجا نخست سخن از عذاب می‌گوید بعد رحمت، چرا که در مقام تهدید است.
نکات آیه
۱ - مردم در عالَم آخرت، دو گروه اند: گروهى مشمول عذاب اند و گروهى مشمول رحمت. (ثمّ اللّه ینشئ النشأة الأخرة إنّ اللّه على کلّ شىء قدیر . یعذّب من یشاء و یرحم من یشاء)
۲ - مشمول عذاب و رحمت شدن، بستگى به مشیت خدا دارد. (یعذّب من یشاء و یرحم من یشاء)
۳ - عالم آخرت، عالم کیفر و رحمت است. (ثمّ اللّه ینشئ النشأة الأخرة ... یعذّب من یشاء و یرحم من یشاء)
۴ - ایجاد حالت ترس و امید در انسان ها، از روش هاى هدایتى قرآن است. (یعذّب من یشاء و یرحم من یشاء) این که عذاب و رحمت را خداوند، بسته به مشیت خود دانسته است، احتمال دارد به منظور یاد شده باشد.
۵ - بازگشت همه انسان ها، تنها، به خداوند است. (و إلیه تقلبون) «قلب» (ریشه «تقلبون») به معناى «بازگرداندن چیزى از جهتى به جهتى» است. با توجّه به معناى لغوى آن، «تقلبون»، به معناى «ترجعون» است.
۶ - بازگشت انسان ها به خدا، قهرى و گریزناپذیر است. (و إلیه تقلبون)
موضوعات مرتبط
- انسان: انسان ها در آخرت ۱; فرجام انسان ۵
- بازگشت به خدا :۵ حتمیت بازگشت به خدا ۵ ۶
- ترس: ترس و امیدوارى ۴
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۵
- خدا: آثار مشیت خدا ۲
- رحمت: رحمت اخروى ۳; مشمولان رحمت اخروى ۱; منشأ رحمت ۲
- عذاب: مشمولان عذاب اخروى ۱; منشأ عذاب ۲
- کیفر: کیفر اخروى ۳
- هدایت: روش هدایت ۴
منابع
