البقرة ١٣٤
ترجمه
| البقرة ١٣٣ | آیه ١٣٤ | البقرة ١٣٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«خَلَتْ»: گذشته است. رفته است.
تفسیر
- آيات ۱۳۰ ۱۳۴ بقره
- روگرداندن از كيش حضرت ابراهيم (ع ) از حماقت و سفاهت نفس است
- مقام اصطفاء و برگزيدگى همان مقام اسلام و تسليم است
- نكته و وجه دو ((التفات )) در دو آيه كريمه
- معناى اسلام و مراتب و درجات چهارگانه اسلام و ايمان
- مرتبه اول اسلام : اذعان و باور قلبى بخصوص اجمالى شهادتين
- مرتبه دوم : اعتقاد تفصيلى به حقايق دينى و بدنبال آن انجامعمل صالح
- مرتبه سوم : رام كردن نفس سركش و تسليم وجود انسان در برابر خدا
- مرتبه چهارم از اسلام : مرحله عبوديت و بندگى
- معناى عمل صالح و آثار آن
- معناى صلاح نفس و صلاح ذات و مراد از ((صالحين )) در قرآن
- اثرى كه مخصوص صالحان است
- صلاح ذاتى داراى مراتبى است و رسول اللّه (ص )آل او داراى بالاترين مراتب آنند
- بحث روايتى (شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته )
- چند روايت در بيان اسلام و ايمان
- روايتى از بحارالانوار و سخن درباره نكاتى كه از آيات و روايات راجع به مراتبايمان و اسلام بدست مى آيد
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«134» تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَها ما كَسَبَتْ وَ لَكُمْ ما كَسَبْتُمْ وَ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ
آنها امتى بودند كه درگذشتند، دست آورد آنها مربوط به خودشان و دست آورد شما نيز مربوط به خودتان است و شما از آنچه آنان انجام داده‌اند، بازخواست نخواهيد شد.
جلد 1 - صفحه 209
نکته ها
يكى از اشتباهات بنى‌اسرائيل اين بود كه به نياكان و پيشينيان خويش، بسيار مباهات و افتخار مى‌كردند و گمانشان اين بود كه اگر خودشان آلوده باشند، به خاطر كمالات گذشتگانشان، مورد عفو قرار خواهند گرفت. اين آيه به آنان هشدار مى‌دهد كه شما مسئول اعمال خويش هستيد، همچنان كه آنان مسئول كرده‌هاى خويش هستند.
در كتاب غررالحكم از حضرت على عليه السلام آمده است: «الشرف بالهمم العالية لا بالرمم البالية» شرافت و بزرگى به همت‌هاى عالى و بلند است، نه به استخوان‌هاى پوسيده‌ى نياكان و گذشتگان. در تاريخ مى‌بينيم كه افراد در سايه عمل خويش، آينده خود را رقم مى‌زنند. زن فرعون اهل بهشت مى‌شود، ولى همسر لوط در اثر بد كردارى، به دوزخ رهسپار مى‌شود.
اينها نمونه‌ى عدالت ونظام حقِ پروردگار است.
در حديثى از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل شده است كه فرمود: اى بنى‌هاشم، مبادا ساير مردم براى آخرت خود كار كنند، ولى شما به انساب خود دل خوش كنيد.
پیام ها
1- آينده هركس وهر جامعه‌اى، در گرو عمل خود اوست. «وَ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَها ما كَسَبَتْ وَ لَكُمْ ما كَسَبْتُمْ وَ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ (134)
تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ: اين جماعت يعنى حضرت ابراهيم و اسمعيل و يعقوب عليهم السلام و اولاد ايشان گروهى بودند كه در گذشتند، لَها ما كَسَبَتْ: براى ايشان است آنچه بجا آوردند از اعمال، وَ لَكُمْ ما كَسَبْتُمْ: و مر شما راست آنچه كسب كرديد، يعنى هر يك از ايشان و شما را بر عملهاى خود پاداش خواهند داد. وَ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ: و پرسيده نخواهيد شد از آنچه بودند كه بجا مى‌آورند، يعنى اگر از ايشان گناهان صادر شده باشد، شما را به آن مؤاخذه نكنند، همچنانكه به حسنات آنها شما مثاب نشويد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَها ما كَسَبَتْ وَ لَكُمْ ما كَسَبْتُمْ وَ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ (134)
ترجمه
اين جماعتى است كه بتحقيق گذشتند مر ايشانرا است آنچه كسب
جلد 1 صفحه 176
نمودند و مر شما را است آنچه كسب كرديد و پرسيده نشويد شما از آنچه بودند آنها كه بجا مياوردند..
تفسير
يعنى ابراهيم و اسمعيل و اسحق و يعقوب و اسباط مردمان موحدى بودند كه رفتند شما فكر كار خودتان باشيد دفتر اعمال ايشان برچيده شده و ديوان كردار شما گسترده است انتساب بآن بزرگواران مثمر ثمر براى شما نيست خداوند از بنده عمل ميخواهد پاداش اعمال صالحه ايشان از آن خودشان است چنانچه مسئوليت اعمال سيئه آنها بعهده شما نيست.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
تِلك‌َ أُمَّةٌ قَد خَلَت لَها ما كَسَبَت وَ لَكُم ما كَسَبتُم وَ لا تُسئَلُون‌َ عَمّا كانُوا يَعمَلُون‌َ (134)
(اينها گروهي بودند که گذشتند و هر چه كردند نتيجه‌اش براي خودشان ميباشد و آنچه شما ميكنيد نتيجه‌اش هم براي خودتان ميباشد و از آنچه آنان ميكردند از شما سؤال نميشود.)
تِلك‌َ أُمَّةٌ اشاره باولاد يعقوب و دوازده سبط بني اسرائيل است و امّت بمعني جماعت و طائفه و جيل است.
قَد خَلَت يعني مضت از دنيا گذشتند، لَها ما كَسَبَت يعني آنچه از خوبي و بدي اطاعت و معصيت مرتكب شدند نتيجه آن عايد خودشان ميشود چنانچه در آيه شريفه ميفرمايد فَمَن يَعمَل مِثقال‌َ ذَرَّةٍ خَيراً يَرَه‌ُ وَ مَن يَعمَل مِثقال‌َ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَه‌ُ«1» تعبير بلام براي اينست که شامل نفع و ضرر هر دو ميشود بر خلاف علي که اختصاص بضرر دارد.
وَ لَكُم ما كَسَبتُم يعني شما امت پيغمبر آخر الزمان نيز هر عملي از خوب و بد بكنيد نتيجه‌اش عايد خودتان ميگردد.
وَ لا تُسئَلُون‌َ عَمّا كانُوا يَعمَلُون‌َ يعني شما مسئول كارهاي آنان نميباشيد چنانچه آنان مسئول كارهاي شما نميباشند بلكه هر كس مسئول كار خودش ميباشد چنانچه مفاد آيات شريفه بسيار است مانند:
وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ أُخري«2» و وَ لا تَكسِب‌ُ كُل‌ُّ نَفس‌ٍ إِلّا عَلَيها«3» و كُل‌ُّ نَفس‌ٍ بِما كَسَبَت رَهِينَةٌ«4» و غير اينها از آيات ديگر.
1- سورة الزلزال آيه 7- 8
2- سورة الانعام آيه 164
3- سورة الانعام آيه 164
4- سورة المدثر آيه 38
جلد 2 - صفحه 209
(اشكال) در اخباري چند از پيغمبر اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم و حضرت صادق عليه السّلام وارد شده که اهل كتاب و نصاب فداي شيعيان علي عليه السّلام شده و بازاء آنها بجهنم ميروند و حال آنكه صريح اينکه آيات بلكه برهان عدل بر خلاف آنست؟ (جواب) برهان عدل اقتضاء ميكند که حق مظلوم از ظالم گرفته شود در مرحله اول اگر ظالم حسناتي دارد در عوض ظلمي که بمظلوم نموده حسنات وي را باو دهند و اگر حسناتي ندارد سيئات مظلوم را بر او بار كنند و اگر ظالم حسناتي ندارد و مظلوم نيز سيئاتي ندارد سيئات دوستان و بستگان مظلوم را بر ظالم حمل كنند، و چون اهل كتاب و نصاب بر پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم و اوصياء طاهرين او ظلم نموده و نه آنها حسناتي دارند و نه اينان سيئاتي لذا خداوند عادل سيئات دوستان و شيعيان اينکه خاندان را بر آنان حمل نموده و آنان را معذب بعذاب مضاعف ميگرداند و تفصيل اينکه مطلب را در كلم الطيب متذكر شده‌ايم«1» نكته ديگر که اينکه آيه بآن اشاره دارد ردّ بر يهود است که آنان ميگفتند بيشتر انبياء خدا از بني اسرائيل بوده‌اند و از بني اسمعيل كسي جز محمّد صلّي اللّه عليه و آله و سلّم دعوت نبوت ننموده و اينکه را باعث افتخار خود ميشمردند.
آيه در جواب آنها ميگويد که خوبي و صلاح آنان مربوط بخودشان بوده و براي شما باعث افتخار نميشود و نتيجه آن عايد شما نميگردد بلكه آنچه بشما ميرسد نتيجه عمل خودتان ميباشد و اگر عناد و لجاج و عصبيت بورزيد بعقوبت آن گرفتار ميشويد چنانچه در سوره مريم بعد از ذكر مقام ابراهيم و اسحق و يعقوب و موسي و هارون و اسمعيل و ادريس و ساير انبياء ميفرمايد: فَخَلَف‌َ مِن بَعدِهِم خَلف‌ٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَوات‌ِ فَسَوف‌َ يَلقَون‌َ غَيًّا«2»
1- مجلد سوم ص 227- 228
2- سوره مريم آيه 60
210
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 134)- این آیه گویا پاسخ به یکی از اشتباهات یهود است، چرا که آنها بسیار روی مسأله نیاکان و افتخار آنها و عظمتشان در پیشگاه خدا تکیه می‌کردند.
قرآن می‌گوید: «آنها امتی بودند که در گذشتند، و اعمالشان مربوط به خودشان است، و اعمال شما نیز مربوط به خود شما است» (تِلْکَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَها ما کَسَبَتْ وَ لَکُمْ ما کَسَبْتُمْ).
ج1، ص126
«و شما هرگز مسؤول اعمال آنها نخواهید بود» همان گونه که آنها مسؤول اعمال شما نیستند (وَ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا کانُوا یَعْمَلُونَ).
بنابراین به جای این که تمام هم خود را مصروف به تحقیق و مباهات و افتخار نسبت به نیاکان خود کنید در اصلاح عقیده و عمل خویش بکوشید.
نکات آیه
۱ - ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و فرزندان آنان، امتى پرستشگر خدا و تسلیم در برابر او (تلک أمة قد خلت) مشارالیه «تلک» پیامبران یاد شده در آیه قبل و فرزندانشان است. به کارگیرى «تلک» براى اشاره به مذکر به لحاظ خبر (أمة) مى باشد.
۲ - همه انسانها، حتى پیامبران بزرگ، در دنیا باقى نمانده و به سراى دیگر خواهند رفت. (تلک أمة قد خلت) از معانى خلو (مصدر خلت) گذشتن و سپرى شدن است و در اینجا کنایه از مردن مى باشد. یاآورى درگذشت پیامبران صرف یک خبر نیست; زیرا همگان بدان آگاهند; بلکه هدف از آن توجّه دادن مخاطبان به این حقیقت است که: اگر مرگ سراغ پیامبران آمده شما را نیز رها نخواهد کرد، از آن غافل نباشید.
۳ - پاداش اخروى اعمال نیک ابراهیم، اسماعیل، اسحاق و یعقوب(ع) اختصاص به خود ایشان دارد و دیگران از آن بهره اى نخواهند برد. (تلک أمة قد خلت لها ما کسبت) تقدیم «لها» بر «ما کسبت» گویاى حصر است. بنابراین «لها ما کسبت»; یعنى، دستاورد آنان تنها از آن ایشان و به سود خودشان است.
۴ - بهره مند شدن یهود از پاداش فضیلتها و اعمال شایسته پیامبرانى چون ابراهیم، اسحاق و ... از باورهاى ناصواب یهود ( لها ما کسبت و لکم ما کسبتم) از اینکه خداوند در خطاب به یهودیان این حقیقت را یادآور مى شود که دستاوردهاى پیامبران نصیب دیگران نخواهد شد، مى توان به برداشت فوق دست یافت.
۵ - هر فرد و امتى از پاداش اعمال نیک خویش بهره مند خواهد شد. (لها ما کسبت و لکم ما کسبتم)
۶ - نتیجه عمل هر کس و هر جامعه اى از آن خود اوست و باید به او بازگردانده شود. (لها ما کسبت و لکم ما کسبتم)
۷ - هر جامعه و امتى، داراى حیات، مرگ و شخصیتى مستقل (تلک أمة قد خلت)
۸ - انسانها مسؤول اعمال گذشتگان خویش نبوده و به سبب آنها مؤاخذه نخواهند شد. (و لاتسئلون عما کانوا یعملون)
۹ - مؤاخذه یهود به خاطر رفتار نادرست نیاکانى از آنان، از پندارهاى باطل ایشان* (و لاتسئلون عما کانوا یعملون) مخاطب قرار دادن یهودیان و یادآور شدن این حقیقت که شما مسؤول اعمال گذشتگان نیستید، مى تواند اشاره به برداشت فوق باشد.
۱۰ - خویشاوندى با پیامبران و از نسل ایشان بودن، در قیامت کارساز نبوده و موجب رهایى از پیامدهاى اعمال نخواهد شد. (تلک أمة قد خلت لها ما کسبت و لکم ما کسبتم) بیان این معنا که پاداش عمل پیامبران براى دیگران سودمند نخواهد بود، در خطاب کسانى که از نسل پیامبرانى چون ابراهیم، اسحاق و یعقوب هستند، گویاى برداشت فوق است.
۱۱ - عدل الهى، در رسیدگى به اعمال انسانها و پاداش دهى به ایشان (لها ما کسبت و لکم ما کسبتم)
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): امت بودن نسل ابراهیم(ع) ۱; انقیاد ابراهیم(ع) ۱; انقیاد نسل ابراهیم(ع) ۱; پاداش اخروى ابراهیم(ع) ۳، ۴; عبادت ابراهیم(ع) ۱; عبادت نسل ابراهیم(ع) ۱
- اسحاق(ع): انقیاد اسحاق(ع) ۱; پاداش اخروى اسحاق(ع) ۳، ۴
- اسماعیل(ع): انقیاد اسماعیل(ع) ۱; پاداش اخروى اسماعیل(ع) ۳
- امتها: امتهاى عابد ۱; پاداش امتها ۵; حیات امتها ۷; شخصیت امتها ۷; مرگ امتها ۷
- انبیا: مرگ انبیا ۲
- انسان: مرگ انسان ها ۲
- پاداش: اختصاصى بودن پاداش ۳، ۴، ۵; انتفاع از پاداش دیگران ۳، ۴; عدالت در پاداش ۱۱
- تسلیم: اهمیّت تسلیم به خدا ۱
- جامعه: حیات جوامع ۷; شخصیت جوامع ۷; مرگ جوامع ۷
- خدا: پاداشهاى خدا ۱۱; عدالت خدا ۱۱
- خویشاوندى: خویشاوندى با انبیا ۱۰
- عابدان: ۱
- عقیده: عقیده باطل ۴، ۹
- عمل: آثار عمل ۶; پاداش عمل ۵; حسابرسى عمل ۱۱
- فرزند: محدوده مسؤولیت فرزند ۸
- قیامت: خویشاوندى در قیامت ۱۰
- کیفر: شخصى بودن کیفر ۸
- مجازات: شخصى بودن مجازات ۸; نظام جزایى ۱۱
- مرگ: حتمیت مرگ ۲
- نجات: عوامل نجات اخروى ۱۰
- یعقوب(ع): انقیاد یعقوب(ع) ۱; پاداش اخروى یعقوب(ع) ۳
- یهود: عقیده یهود ۴، ۹; مؤاخذه یهود ۹; نیاکان یهود ۹
