الأنفال ٤٣

إِذْ يُرِيکَهُمُ‌ اللَّهُ‌ فِي‌ مَنَامِکَ‌ قَلِيلاً وَ لَوْ أَرَاکَهُمْ‌ کَثِيراً لَفَشِلْتُمْ‌ وَ لَتَنَازَعْتُمْ‌ فِي‌ الْأَمْرِ وَ لٰکِنَ‌ اللَّهَ‌ سَلَّمَ‌ إِنَّهُ‌ عَلِيمٌ‌ بِذَاتِ‌ الصُّدُورِ

ترجمه

در آن هنگام که خداوند تعداد آنها را در خواب به تو کم نشان داد؛ و اگر فراوان نشان می‌داد، مسلّماً سست می‌شدید؛ و (درباره شروع جنگ با آنها) کارتان به اختلاف می‌کشید؛ ولی خداوند (شما را از شرّ اینها) سالم نگه داشت؛ خداوند به آنچه درون سینه‌هاست، داناست.

[ياد كن‌] آن‌گاه كه خداوند تعداد آنان را در خوابت به تو اندك نشان مى‌داد و اگر شمارشان را بسيار نشان مى‌داد مسلما سست مى‌شديد و حتما در كار [جنگ‌] منازعه مى‌كرديد، ولى خدا [شما را] به سلامت داشت، چرا كه او به راز دل‌ها آگاه است

[اى پيامبر، ياد كن‌] آنگاه را كه خداوند آنان [=سپاه دشمن‌] را در خوابت به تو اندك نشان داد؛ و اگر ايشان را به تو بسيار نشان مى‌داد قطعاً سست مى‌شديد و حتماً در كار [جهاد] منازعه مى‌كرديد، ولى خدا شما را به سلامت داشت، چرا كه او به راز دلها داناست.

و (یاد آر ای رسول) آن‌گاه که خدا دشمنانت را در خواب به تو اندک نشان داد (تا قویدل باشی) و اگر سپاه دشمن را بسیار به چشم تو نشان داده بود (شما مسلمانان) کاملا هراسان و بددل شده و در امر (رفتن به جنگ) جدل و مخالفت می‌کردید، لیکن خدا (شما را از آسیب دشمن) به سلامت داشت، که او دانا و متصرف در اندیشه‌های درونی دلهای خلق است.

و [یاد کن] هنگامی را که خدا دررؤیاهای مکرّرت [نفراتِ] آنان را [که بر ضد تو و اهل ایمان تصمیم به جنگ داشتند] به تو اندک و ناچیز نشان داد [تا آن را برای یارانت بیان کنی]؛ و اگر آنان را بسیار و زیاد نشان می داد، شما [ای یاران پیامبر!] قطعاً سست می شدید و در کار جنگ نزاع و اختلاف می کردید، ولی خدا شما را [با آگاه شدن از رؤیای پیامبر، از سستی و اختلاف] رهایی بخشید؛ زیرا او به آنچه در سینه هاست، داناست.

در خواب، خدا شمارشان را به تو اندك نشان داد. اگر شمار آنها را بسيار نشان داده بود، از ترس ناتوان مى‌شديد و در تصميم به جنگ به مناقشه برمى‌خاستيد، ولى خداوند شما را از دشمنان در امان داشت، كه او به آنچه در دلهاست آگاه است.

یاد کنید که خداوند آنان را در رؤیای تو اندکشمار نمایاند، و اگر بسیار نمایانده بود، هراس به دل راه می‌دادید و در کارتان اختلاف کلمه می‌یافتید، ولی خداوند درامان داشت، که او از راز دلها آگاه است‌

[ياد كن‌] آنگاه كه خدا آنها را در خوابت به تو اندك نمود، و اگر آنها را بسيار مى‌نمود سست و بددل مى‌شديد و در كار [جنگ‌] با يكديگر ستيزه مى‌كرديد و ليكن خدا [شما را از اين سستى و ستيزه‌] به سلامت داشت همانا او به آنچه در دلهاست داناست.

در آن زمان خداوند در خواب دشمنان را به تو اندک نشان داد، و اگر آنان را زیاد نشان می‌داد، مسلّماً سست می‌شدید و درباره‌ی کار (جنگیدن و نجنگیدن) دچار کشمکش می‌گشتید، ولی خداوند (شما را از این عجز و اختلاف) رهائی بخشید، چرا که او از آنچه (در میان دلها و) در اندرون سینه‌ها است باخبر است (و از روحیّه و باطن همگان آگاه است).

چون خدا آنان [:سپاه دشمنان] را در خواب به تو اندک نشان می‌دهد و اگر ایشان را به تو زیاد نشان می‌داد همواره سست می‌شدید و بی‌چون در کار (جهاد) منازعه می‌کردید. ولی خدا (شما را به حال خود) واگذاشت. به‌راستی او به (راز) ذاتی سینه‌ها بسی داناست.

هنگامی که نمایاندشان خداوند به تو در خواب تو اندکی و اگر می‌نمایاندشان به تو فزون هر آینه سست می‌شدید و اختلاف می‌کردید در کار لیکن خدا نگه داشت همانا اوست دانا بدانچه در سینه‌ها است‌

الأنفال ٤٢	آیه ٤٣	الأنفال ٤٤
سوره : سوره الأنفال نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یُرِیکَهُمْ»: آنان را به تو نمود. پیغمبر پیش از درگیری در خواب چنین دید که شماره دشمنان اندک است. مؤمنان از این خواب دل و جرأتی پیدا کردند. والاّ تعداد کافران بیش از هزار نفر بود، در صورتی که مؤمنان نفر بودند. «سَلَّمَ»: رهائی بخشید. نجات داد.

تفسیر

• آيات ۵۴ - ۴۱، سوره انفال
• توضيح و تفسير مفردات و جملات آيه شريفه مربوط به خمس : (( واعملوا انما غنمتم منشى ء فان لله خمسه و للرسول ... ))
• ياد آورى امدادهاى غيبى الهى در جنگ بدر كه موجب پيروزى مسلمين گرديد
• شش دستور جنگى به سربازان اسلام
• توضيح در مورد زينت دادن شيطان ، اعمال مشركين راو تحريك آنها به جنگ با مسلمين و سپس تنها گذاشتن آنانرا
• سخن منافقين و بيمار دلانى كه در ميان اصحاب بدر بودند، درباره مسلمان مجاهد
• تبدل نعمت به نقمت و عذاب هنگامى است كه صاحبان نعمت استعداد درونى خود را از دست داده مستعد عقاب شده باشند.
• رواياتى در مورد خمس و مستحقيقن آن در ذيل آيه شريفه : (( واعملوا انما غنمتم من ... ))
• رواياتى در ذيل آيات مربوط به جنگ بدر
• اشاره به اينكه تجسم شيطان در صورتهاى انسانى ، امر محالى نيست تا استعباد شود

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- پیامبر(ص) پیش از جنگ بدر سپاه دشمن را در رؤیاهایى متعدد، اندک دید. (إذ یریکهم اللّه فى منامک قلیلا) فعل مضارع «یُرى» دلالت بر تکرار رؤیاى پیامبر(ص) در مورد اندک دیدن سپاه دشمن دارد.

۲- رؤیاهاى پیامبر(ص) درباره تعداد اندک نفرات دشمن، رؤیایى القا شده از سوى خداوند (إذ یریکهم اللّه فى منامک قلیلا)

۳- پیامبر(ص) رؤیاى خویش (کمى نفرات دشمن در جنگ بدر) را براى مسلمانان بیان کرد. (إذ یریکهم اللّه فى منامک قلیلا و لو أریکهم کثیرا لفشلتم)

۴- ضعف و ناتوانى سپاه کفر در جنگ بدر، تأویل و تعبیر رؤیاى پیامبر(ص) (کم دیدن نفرات دشمن) (إذ یریکهم اللّه فى منامک قلیلا) از منابع تاریخى مربوط به جنگ بدر و نیز اینکه هر فرماندهى پیش از اقدام به جنگ همواره در تلاش براى آگاهى به کم و کیف لشکر مقابل است، به دست مى آید که پیامبر(ص) و دیگر مسلمانان از تعداد تقریبى نفرات دشمن آگاه بودند. بنابراین رؤیاى پیامبر(ص) حاکى از سستى و ضعف نیروى دشمن بوده است، نه بیانگر تعداد آنان.

۵- راستى و درستى رؤیاى پیامبر(ص) و اعتماد مسلمانان بر آن (إذ یریکهم اللّه فى منامک قلیلا و لو أریکهم کثیرا لفشلتم)

۶- اطلاع یافتن پیامبر(ص) بر برخى امور از طریق خواب (إذ یریکهم اللّه فى منامک قلیلا)

۷- دخالت خداوند در القاى رؤیا به انسانها (إذ یریکهم اللّه فى منامک قلیلا)

۸- پیامبر(ص) در صورتى که کافران بدر را در رؤیاى خویش لشکرى بزرگ مى دید، مسلمانان در تصمیم بر نبرد سست شده و بر سر آن اختلاف مى کردند. (و لو أریکهم کثیرا لفشلتم و لتنزعتم فى الأمر) «فى الأمر» متعلق به «لتنزعتم» و نیز «فشلتم» است و «ال» در آن عهدیه و اشاره به جنگ بدر است.

۹- پیامبر(ص) موظف بود تا رؤیاهاى خویش را، در صورتى که مربوط به جامعه اسلامى باشد، براى مردم بیان کند. (و لو أریکهم کثیرا لفشلتم و لتنزعتم) قبل از جمله «لفشلتم» جمله اى همانند «ثم ذکرتها للمؤمنین» در تقدیر است. زیرا اگر پیامبر(ص) رؤیاى خویش را بیان نمى کرد، تأثیرى در روحیه مسلمانان نمى داشت. حذف این جمله (ثم ذکرتها ... ) مى تواند اشاره به این باشد که نقل چنین رؤیاهایى امرى ضرورى و بدیهى بوده، به گونه اى که نیاز به آوردن آن در عبارت نبوده است.

۱۰- رؤیاى پیامبر(ص) (اندک دیدن نفرات سپاه کفر) عامل وحدت کلمه مسلمانان در ضرورت پیکار با سپاه کفر و حضور رشیدانه آنان در جنگ بدر (إذ یریکهم اللّه فى منامک قلیلا و لو أریکهم کثیرا لفشلتم و لتنزعتم)

۱۱- خداوند با امدادهاى خویش مسلمانان را از فاجعه نزاع و سست شدن در تصمیمشان بر جنگ بدر رهایى بخشید. (و لکن اللّه سلم)

۱۲- خداوند آگاه به رازهاى نهفته در سینه ها (إنه علیم بذات الصدور)

۱۳- خداوند به دلیل آگاهیش بر عوامل اطمینان بخش قلبها و علمش به زمینه هاى سستى آفرین، مشرکان بدر را در رؤیاى پیامبر(ص) اندک نمایان ساخت. (و لکن اللّه سلم إنه علیم بذات الصدور)

۱۴- روحیه رزمندگان داراى تأثیرى بسزا در اقدام به جنگ و پیروزى و شکست آنان (إذ یریکهم اللّه ... إنه علیم بذات الصدور)

۱۵- رؤیاى پیامبر(ص) در آستانه جنگ بدر و نتایج درخشان آن، حادثه اى شایسته و بایسته به خاطر سپردن و همواره به یاد داشتن (إذ یریکهم اللّه فى منامک قلیلا و لو أریکهم کثیرا لفشلتم و لتنزعتم) برداشت فوق بر این اساس است که «إذ» مفعول براى فعل مقدر «اذکروا» باشد.

موضوعات مرتبط

• اتحاد: عوامل اتحاد ۱۰، ۱۱
• اختلاف: عوامل اختلاف ۸
• اسرار: سینه‌ها ۱۲
• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱، ۳، ۴، ۵، ۸، ۱۰، ۱۱، ۱۳، ۱۵
• اطمینان: عوامل اطمینان قلب ۱۳
• تاریخ: عبرت از تاریخ ۱۵
• جنگ: اتحاد در جنگ ۱۱ ; عوامل پیروزى در جنگ ۱۴ ; عوامل سستى در جنگ ۸ ; عوامل شکست در جنگ ۱۴
• خدا: افعال خدا ۷، ۱۳ ; القائات خدا ۲، ۷ ; امداد خدا ۱۱ ; علم خدا ۱۳ ; علم غیب خدا ۱۲
• دشمنان: قلت سپاه دشمنان ۱، ۲، ۳، ۴، ۱۰
• ذکر: امداد غیبى ۱۵
• رؤیا: آثار رؤیا ۶ ; رؤیا و حوادث آینده ۱ ; منشأ رؤیا ۷
• سستى: زمینه سستى ۱۳
• غزوه بدر: اتحاد مسلمانان در غزوه بدر ۱۰ ; امداد به مجاهدان غزوه بدر ۱۱ ; پیروزى غزوه بدر ۱۵ ; ضعف دشمنان در غزوه بدر ۳ ; ضعف کافران در غزوه بدر ۴ ; ضعف مشرکان در غزوه بدر ۱۳ ; قصه غزوه بدر ۱، ۳، ۸
• کافران: جنگ با کافران ۱۰
• مجاهدان: آثار روحیه مجاهدان ۱۴
• محمد(ص): آثار رؤیاى محمد(ص) ۸، ۱۰ ; تعبیر رویاى محمد(ص) ۴ ; رویاى صادق محمد(ص) ۵ ; رؤیاى محمد(ص) ۱، ۲، ۳، ۶، ۹، ۱۳، ۱۵ ; محمد(ص) و غزوه بدر ۱ ; محمد(ص) و مسلمانان ۳ ; مسؤولیت محمد(ص) ۹ ; منشأ علم محمد(ص) ۶
• مسلمانان: اطمینان مسلمانان ۵ ; مسلمانان و رؤیاى محمد(ص) ۵