الأعلى ٧

إِلاَّ مَا شَاءَ اللَّهُ‌ إِنَّهُ‌ يَعْلَمُ‌ الْجَهْرَ وَ مَا يَخْفَى‌

ترجمه

مگر آنچه را خدا بخواهد، که او آشکار و نهان را می‌داند!

مگر آنچه خدا خواهد، كه بى‌گمان او آشكار و پنهان را مى‌داند

جز آنچه خدا خواهد، كه او آشكار و آنچه را كه نهان است مى‌داند.

مگر آنچه خدا خواهد (که از یادت برد) که او به امور آشکار و پنهان عالم آگاه است.

جز آنچه را خدا بخواهد، که او آشکار و آنچه را پنهان است، می داند.

مگر آنچه خدا بخواهد. اوست كه آشكارا و نهان را مى‌داند.

مگر آنچه خدا خواهد، که او آشکار و نهان را می‌داند

مگر آنچه خداى خواهد همانا او آشكار را مى‌داند و نيز آنچه را پنهان و پوشيده است.

مگر چیزی را که خدا بخواهد. قطعاً او آشکارا و نهان را می‌داند. (چنین خدائی نگاهبان قرآن است و آنچه مورد نیاز بشر بوده و هست از طریق وحی قرآن به تو می‌رساند، و چیزی را در این زمینه فروگذار نمی‌کند).

جز آنچه (را) خدا خواسته (که برایت نخواند). همواره او آشکار و آنچه را که نهان است می‌داند.

مگر آنچه خواهد خدا که او می‌داند آشکار را و آنچه نهان شود

الأعلى ٦	آیه ٧	الأعلى ٨
سوره : سوره الأعلى نزول : ٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِلاّ مَا شَآءَ اللهُ»: این استثناء بدان خاطر است که مردمان بدانند حاکمیّت اراده و گستره قدرت خدا نامحدود است و هر کاری را که بخواهد می‌تواند بکند، نه این که چیزی از قرآن از دل پاک پیغمبر فراموش گردد و زدوده شود (نگا: اسراء / ، هود / .

تفسیر

• آيات ۱ - ۱۹، سوره اعلى
• مضمون كلمه سوره مباركه اعلى
• توضيح معناى اينكه فرود: ((سبّح اسم ربّك - نام پروردگارت را تنزيه كن ))
• اقوال مختلف در اين باره
• مظاهر تدبير الهى : خلقت ، تسويه ، تقدير، هدايت ، و...
• معناى ((اقراء)) در ((سنقرئك فلا تنسى )) و مفاد استثناء ((الّا ماشاء اللّه ))
• آسوده خاطر نموده پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله از چيست تلقى وحى الهى و حفظ آن
• معناى اينكه خطاب به پيامبر (صلى الله عليه و آله ) فرمود: ((و نيسّرك لليسرى تورا براى يسرى آسان مى كنيم )) و نكته اى كه اين تعبير متضمّن است
• سودمند واقع شدن شرط اساسى تذكره و اشاره به گفتار مفسرين درباره شرط مذكور
• معناى اينكه شقىّ دوزخى در آتش نه مى ميرد و نه زنده مى شود،
• مراد از تزّكى در: ((قد افلح من تزكّى ))
• (رواياتى در ذيلآيات : ((سبّح اسم ربك الاعلى ))، ((سنقرئك فلاتنسى ))، ((قذ افلح من تزّكى )) ودرباره صحف اولى )
• روايتى درباره عدد انبياء الهى و كتب و صحيفه هاى آنها

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - عارض شدن فراموشى آیات قرآن بر پیامبر(ص)، تنها در صورتى امکان پذیر است که خداوند بخواهد. (فلاتنسى . إلاّ ما شاء اللّه)

۲ - حاکمیت مشیت خداوند، بر توانمندى هاى همه انسان ها حتى پیامبر(ص) (فلاتنسى . إلاّ ما شاء اللّه) مفاد استثنا در «إلاّ ماشاء اللّه» الزاماً این نیست که خداوند براى پیامبر(ص) فراموشى آیات را اراده خواهد کرد; بلکه مى توان گفت: این استثنا را فرموده است تا این نکته را بفهماند که مصونیت پیامبر(ص) از فراموشى; همواره معلّق بر خواست خداوند است و آن حضرت از خود استقلالى ندارد.

۳ - اراده و مشیّت الهى، نافذ و تخلف ناپذیر است. (إلاّ ما شاء اللّه)

۴ - هیچ یک از وعده هاى خداوند، او را بر کارى مجبور نساخته و مشیت او را مقهور خود نمى سازد. (فلاتنسى . إلاّ ما شاء اللّه) جمله «فلاتنسى» وعده خداوند به پیامبر(ص) است که قرآن از خاطر او محو نخواهد شد و استثناى «إلاّ ما شاء اللّه» - در صورتى که مراد استثناى حقیقى نباشد - بیانگر این نکته است که حتى پس از این وعده نیز اختیار، از خداوند سلب نمى شود و مشیت او هم چنان حاکم است.

۵ - امکان تعلّق مشیت الهى بر آگاه نساختن پیامبر(ص)، از برخى معارف و یا محو آن از حافظه آن حضرت(ص) (سنقرئک فلاتنسى . إلاّ ما شاء اللّه) استثنا، ممکن است به «سنقرئک» نیز مربوط باشد و مى تواند تنها به «فلاتنسى» ارتباط داشته باشد. برداشت یاد شده ناظر به احتمال نخست است.

۶ - بقا و زوال علوم اعطایى خداوند به بشر، حتى دریافت وحى به وسیله پیامبر(ص)، منوط به مشیت خدا است. (سنقرئک فلاتنسى . إلاّ ما شاء اللّه)

۷ - خداوند، به تمام آنچه آشکار است و یا همواره مستور مى ماند، آگاه است. (إنّه یعلم الجهر و ما یخفى) فعل مضارع در «مایخفى» - به قرینه آن با کلمه «الجهر» - دلالت بر تجدد و استمرار خفا دارد و مى رساند که مراد از «مایخفى»، چیزهایى است که مخفى شدن اقتضاى طبیعت آن باشد.

۸ - قرائت کامل قرآن بر پیامبر(ص) و بقاى آن در حافظه آن حضرت، نویدى متکى بر علم خداوند (سنقرئک فلاتنسى ... إنّه یعلم الجهر و ما یخفى)

۹ - آگاهى خداوند از آشکار و نهان، پشتوانه نفوذ مشیت خداوند در پیدایش و زوال آموخته هاى انسان (سنقرئک فلاتنسى . إلاّ ما شاء اللّه إنّه یعلم الجهر و ما یخفى)

۱۰ - مشیت هاى خداوند، گزاف و ناپسند نبوده و متکى به علم همه جانبه او است. (إلاّ ما شاء اللّه إنّه یعلم الجهر و ما یخفى)

۱۱ - علم خداوند به آشکار و نهان، توجیه کننده مشیت او درباره محو یا ابقاى معارف در ذهن پیامبر(ص) (فلاتنسى . إلاّ ما شاء اللّه إنّه یعلم الجهر و ما یخفى) جمله «إنّه یعلم...»، تعلیل براى «شاء اللّه» و بیانگر این است که اگر خداوند براى پیامبر(ص)، نسیان آیه اى را بخواهد و آن را از صفحه خاطر آن حضرت محو سازد; دلیلى عالمانه داشته و بر پایه علم مطلق خود به هر نهان و آشکار، چنین اراده اى کرده است.

موضوعات مرتبط

• انسان: حاکم انسان ها ۲; منشأ زوال علم انسان ۹; منشأ علم انسان۹
• خدا: آثار علم خدا ۸; آثار مشیت خدا ۹; اختیارات خدا ۴; اهمیت مشیت خدا ۶; حاکمیت مشیت خدا ۲; حتمیت اراده خدا ۳; حتمیت مشیت خدا ۳، ۴; حقانیت مشیت خدا ۱۰; علم غیب خدا ۷، ۹، ۱۱; مشیت خدا ۱; مشیت خدا به محمد(ص) ۱۱; منشأ مشیت خدا ۱۰; نقش مشیت خدا ۵; وسعت علم خدا ۷، ۱۰; وعده هاى خدا ۴
• علوم: منشأ بقاى علوم ۶; منشأ زوال علوم ۶
• محمد(ص): تلاوت قرآن بر محمد(ص) ۸; محدوده علم محمد(ص) ۱۱; محمد(ص) و فراموشى ۱، ۵; منشأ علم محمد(ص) ۸، ۱۱