الأعراف ٦٩
| کپی متن آیه |
|---|
| أَ وَ عَجِبْتُمْ أَنْ جَاءَکُمْ ذِکْرٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَلَى رَجُلٍ مِنْکُمْ لِيُنْذِرَکُمْ وَ اذْکُرُوا إِذْ جَعَلَکُمْ خُلَفَاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ وَ زَادَکُمْ فِي الْخَلْقِ بَسْطَةً فَاذْکُرُوا آلاَءَ اللَّهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ |
ترجمه
| الأعراف ٦٨ | آیه ٦٩ | الأعراف ٧٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْخَلْقِ»: مردمان، آفریدگان. خلقت، بنیه. «فِی الْخَلْقِ»: در میان مردمان. از لحاظ بدنی. «بَصْطَةً» = «بَسْطَةً»: توسعه، گسترش. مفعول‌به یا تمییز است. «آلآءَ»: جمع إِلی، نعمتها.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ قَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَ... (۲) کَذَّبَتْ عَادٌ الْمُرْسَلِينَ (۰) إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ (۰)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
أَ وَ عَجِبْتُمْ أَنْ جاءَكُمْ ذِكْرٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَلى رَجُلٍ مِنْكُمْ لِيُنْذِرَكُمْ وَ اذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ وَ زادَكُمْ فِي الْخَلْقِ بَصْطَةً فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ «69»
آيا تعجّب كرديد كه بر مردى از خودتان، مايه‌ى تذكّرى از سوى پروردگارتان آمده تا او شما را (از عواقب گناهان و انحراف‌ها) بيم دهد؟ و به ياد آوريد هنگامى را كه خداوند، شما را پس از قوم نوح جانشينان آنها قرار داد و شما را در آفرينش توانايى افزود، پس نعمتهاى خدا را به يادآوريد، باشد كه رستگار شويد.
«1». احزاب، 39.
«2». بر اساس روايتى از امام صادق عليه السلام. تفسير نورالثقلين.
جلد 3 - صفحه 95
نکته ها
قدرت جسمى قوم عاد به قدرى بالا بود كه مى‌گفتند: «مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً» «1» چه كسى از ما نيرومندتر است؟
كلمه‌ى «آلاءَ» جامع‌تر از نعمت مى‌باشد و شامل هر نعمت ظاهرى و باطنى، مادّى يا معنوى مى‌شود، چنانكه در سوره‌ى الرّحمن مكرّر آمده است، و حتّى شامل عقاب و جهنّم كه لازمه‌ى عدل الهى است، نيز مى‌شود. «2»
امام صادق عليه السلام در مورد «فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ» فرمودند: «آلاء الهى، بزرگ‌ترين نعمت خداوند بر خلقش مى‌باشد كه همان ولايت ما اهل‌بيت عليهم السلام است». «3»
پیام ها
1- دستورات پيامبر، دستورات خدا و يادآور فطرت بشر است و در زمينه‌ى رشد و تربيت انسان و از شئون ربوبيّت خدا مى‌باشد. «جاءَكُمْ ذِكْرٌ مِنْ رَبِّكُمْ»
2- پيامبران برخاسته از مردم و با مردم مى‌باشند. «رَجُلٍ مِنْكُمْ»
3- تحوّلات تاريخى و اجتماعى، تحت اراده و مشيّت خداوند و بر اساس سنّت اوست. جَعَلَكُمْ خُلَفاءَ ...
4- توانايى جسمى، از نعمتهاى الهى است كه بايد در راه صحيح صرف شود.
«زادَكُمْ فِي الْخَلْقِ بَصْطَةً فَاذْكُرُوا»
5- ياد نعمتهاى الهى، رمز رستگارى است. فَاذْكُرُوا ... لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ زيرا ياد نعمتها عشق و محبّت مى‌آورد، محبّت، اطاعت در پى دارد و اطاعت نيز رستگارى به دنبال دارد.
«1». فصّلت، 15.
«2». التحقيق فى كلمات القرآن.
«3». تفسير اثنى‌عشرى.
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 96
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
أَ وَ عَجِبْتُمْ أَنْ جاءَكُمْ ذِكْرٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَلى رَجُلٍ مِنْكُمْ لِيُنْذِرَكُمْ وَ اذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ وَ زادَكُمْ فِي الْخَلْقِ بَصْطَةً فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (69)
أَ وَ عَجِبْتُمْ أَنْ جاءَكُمْ ذِكْرٌ مِنْ رَبِّكُمْ: آيا تعجب مى‌آيد شما را از اينكه آمد شما را ذكر از جانب پروردگار شما (استفهام انكارى) يعنى تكذيب مكنيد و تعجب مداريد از آمدن ذكرى و پندى از جانب پروردگار شما، عَلى رَجُلٍ مِنْكُمْ: بر لسان مردى از جانب شما، لِيُنْذِرَكُمْ: براى اينكه بترساند و تحذير نمايد شما را از عذاب قهر سبحانى تا مستوجب رحمت نامتناهى او شويد.
نكته: تكرار اين جمله براى تعليم عباد است، مخاطبه با سفها و مدارات با ايشان در اقوال، تا بدين وسيله رام شده، شايد متنبه گردند.
وَ اذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ: و ياد بياوريد زمانى را كه قرار داد خداى تعالى شما را خليفه و قائم مقام بعد از افناء قوم نوح. در ذكر اين كلمات دو امر مقصود است: يكى ترغيب به عبادت خدا، و ديگر ترهيب از شرك. وَ زادَكُمْ فِي الْخَلْقِ بَصْطَةً: و زياد فرمود شما را در تكوين و تخليق جسمانى قوت و طاقت و طول و عرض بالنسبه به اشخاص آتيه. در تفسير لوامع- از حضرت امام محمد باقر عليه السّلام مروى است فرمود: ايشان مانند درخت خرماى طويل، بلند قامت بودند، و مردى از آنها قطعه كوهى را به دست مى‌بريد
جلد 4 صفحه 111
و ريز ريز مى‌كرد. به قولى طويل القامه آنها صد ذراع، و قصير القامه هفتاد ذراع، و طويل الاعمار نيز بودند. ثور بن زيد گويد: لوحى مكتوب يافتم: من شداد بن عاد هستم، منم كسى كه بناى عماد كردم، منم كه به ذراع دست خود سد بطن دشت نمودم، منم كه دفينه و گنج در دريا به نه ذرع نمودم، بيرون نياورد آن را مگر امت محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم.
فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ: پس ياد بياوريد اين اعاظم نعماء منعم حقيقى ذات احديت اللّه را و به شكرانه آن موحد و متعبد او سبحانه گرديد و كفران مورزيد.
لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ: تا رستگار عقبى هم شويد و به نعم اخروى فايز گرديد.
در كتاب كافى- از حضرت صادق عليه السّلام: أ تدري ما الاء اللّه؟ قيل لا. قال: هى اعظم نعم اللّه على خلقه و هى ولايتنا. «1» فرمود حضرت صادق عليه السّلام: آيا مى‌دانى آلاء الهى چيست؟ عرض شد: نه. فرمود: آن اعظم نعم سبحانى است بر خلقش، و آن ولايت ما مى‌باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
سوره الأعراف «7»: آيات 69 تا 70
أَ وَ عَجِبْتُمْ أَنْ جاءَكُمْ ذِكْرٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَلى رَجُلٍ مِنْكُمْ لِيُنْذِرَكُمْ وَ اذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ وَ زادَكُمْ فِي الْخَلْقِ بَصْطَةً فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (69) قالُوا أَ جِئْتَنا لِنَعْبُدَ اللَّهَ وَحْدَهُ وَ نَذَرَ ما كانَ يَعْبُدُ آباؤُنا فَأْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ (70)
ترجمه
آيا تعجب نموديد كه آمد شما را تذكره از پروردگارتان بر مردى از شما تا بترساند شما را و ياد كنيد وقتى را كه گردانيد شما را جانشينان بعد از قوم نوح و افزود شما را در خلقت بسطى پس ياد كنيد نعمتهاى خدا را باشد كه شما رستگار شويد
گفتند آيا آمدى ما را براى آنكه عبادت كنيم خدا را بتنهائى و واگذاريم آنچه را كه بودند عبادت ميكردند پدران ما پس بياور ما را آنچه را وعده ميدهى ما را اگر هستى از راستگويان.
تفسير
تتمه مقال حضرت هود است كه بدوا برويّه حضرت نوح در جواب قوم خود كه تفسيرش گذشت مشى فرموده و بعدا تذكّر داده است قوم خويش را بآنكه خدا وارث زمين فرمود شما را بعد از آنكه غرق فرمود قوم نوح را براى عصيانشان و علاوه بشما رشد جسمى و قوت بدنى عطا فرمود و در مجمع از حضرت باقر (ع) نقل نموده كه قامت آنها بلند مانند نخل بود و قوتشان بقدرى بود كه سنگ را با دست از كوه ميكندند و در خاتمه نتيجه گرفته است كه پس شما رهين الطاف الهى هستيد و بايد نعم او را فراموش نكنيد و شكر آنرا بجا آوريد و عبادت غير او را ننمائيد و معصيت او را نكنيد و در كافى از امام صادق (ع) نقل نموده كه فرمود اعظم نعم الهى بر خلق ولايت ما اهل بيت است و پس از ختم مقال آنحضرت قوم جواب دادند بنحو استبعاد كه تو آمدى كه ما دست از دين آباء و اجداد خود برداريم و فقط خداى ناديده را عبادت كنيم اين ممكن نيست اگر راست ميگوئى بوعده خود عمل كن و از خداى خود بخواه كه عذاب بر ما نازل نمايد و در آيه دلالت است بر آنكه عبادت آنها مخصوص بخدا نبوده نه آنكه مخصوص بغير خدا بوده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
أَ وَ عَجِبتُم أَن جاءَكُم ذِكرٌ مِن رَبِّكُم عَلي رَجُلٍ مِنكُم لِيُنذِرَكُم وَ اذكُرُوا إِذ جَعَلَكُم خُلَفاءَ مِن بَعدِ قَوم‌ِ نُوحٍ وَ زادَكُم فِي الخَلق‌ِ بَصطَةً فَاذكُرُوا آلاءَ اللّه‌ِ لَعَلَّكُم تُفلِحُون‌َ (69)
آيا تعجب ميكنيد اينكه آمد شما را يادي از پروردگارتان بر يك نفر مردي از خودتان براي اينكه شما را بترساند از مخالفت اوامر الهي و ياد كنيد که خداوند
جلد 7 - صفحه 360
شما را جاي‌گير قوم نوح قرار داد که آنها بعذاب غرق هلاك شدند و شما جاي‌گير آنها شديد و زياد فرمود شما را در بسط خلقت پس متذكر شويد نعمتهاي الهي را که بشما عنايت فرموده و شكرگزار باشيد باشد که رستگار شويد.
أَ وَ عَجِبتُم أَن جاءَكُم ذِكرٌ مِن رَبِّكُم يعني آيا تعجب ميكنيد و باور نميكنيد اينكه بيايد شما را ذكري از پروردگارتان زيرا خداوند اصلا شما را خلق فرموده براي آن نعمتهاي اخروي و آن دار باقيه نه براي دنياي فانيه زيرا دنيا
دار بالبلاء محفوفة و بالقدر موصوفة
از امير المؤمنين عليه السّلام است بعلاوه بقاء و ثبات ندارد
(خلقتم للبقاء لا للفناء)
بعلاوه زحمت و مرارت بسيار دارد تحصيل نعم در دنيا که اينکه سه عيب بزرگ است پس بمقتضاي حكمت لازم است که خداوند يادآور شما كند تحصيل آن دار باقيه را و ما در مجلد اول كلم الطيب در باب نبوت عامه اقامه شش دليل كرديم بر اينكه بر خدا لازم است ارسال رسل و انزال كتب و جعل قوانين و احكام و بشر هم شدّت احتياج باين امر دارد.
عَلي رَجُلٍ مِنكُم و البته اينکه ذكر پروردگار بايد بتوسط يك نفر که از هر جهت آراسته باشد و قابليت رسالت را داشته باشد آنهم ديده و شناخته از خود شما و هم زبان شما باشد که وَ ما أَرسَلنا مِن رَسُول‌ٍ إِلّا بِلِسان‌ِ قَومِه‌ِ ابراهيم آيه 4، واسطه ديگري توهم نميشود مگر ملك آنهم وَ لَو جَعَلناه‌ُ مَلَكاً لَجَعَلناه‌ُ رَجُلًا وَ لَلَبَسنا عَلَيهِم ما يَلبِسُون‌َ انعام آيه 9 لِيُنذِرَكُم براي اينكه شما را بيدار و آگاه كند که اعمال ناپسند را كنار گذاريد تا از عقوبات آنها نجات يابيد وَ اذكُرُوا فراموش نكنيد و در ذكر شما باشد که قوم نوح چون مخالفت كردند و ايمان بنوح نياوردند ببلاء غرق هلاك شدند إِذ جَعَلَكُم خُلَفاءَ مِن بَعدِ قَوم‌ِ نُوحٍ که شما جاي‌گير آنها شديد بعلاوه وَ زادَكُم فِي الخَلق‌ِ بَصطَةً بعضي گفتند مراد طول قامت و طول عمر، اما قامت اطولهم مائة ذراع و اقصرهم ستين
جلد 7 - صفحه 361
ذراعا، و اما طول عمر قريب به هفتصد و هشتصد سال، و در مجمع از حضرت باقر (ع) روايت كرده که فرمود طول قامت آنها بقدر نخل خرما آنهم نخل طوال و ممكن است مراد از زياده بسط دولت و ثروت و عمارات عاليه و طول قامت و طول عمر باشد که در قرآن ميفرمايد أَ لَم تَرَ كَيف‌َ فَعَل‌َ رَبُّك‌َ بِعادٍ إِرَمَ ذات‌ِ العِمادِ الَّتِي لَم يُخلَق مِثلُها فِي البِلادِ و دليل بر اينکه عموم جمله بعد است فَاذكُرُوا آلاءَ اللّه‌ِ که آلاء جمع است شامل تمام اينها ميشود لَعَلَّكُم تُفلِحُون‌َ اگر انذار شديد و شكر آلاء الهي نموديد و خدا را فراموش نكرديد و برسالات او عمل كرديد و رسالت رسول را پذيرفتيد رستگار ميشويد.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 69)- سپس هود در برابر افرادی که از بعثت یک انسان به عنوان پیامبر در تعجب بودند به همان مطلبی اشاره می‌کند که نوح پیامبر نیز به قوم خود گفته بود
ج2، ص61
و آن این که: «آیا تعجب می‌کنید که از طرف پروردگار به فردی از شما وحی شود، تا شما را از کیفرهایی که به خاطر اعمالتان در پیش دارید بیم دهد!» (أَ وَ عَجِبْتُمْ أَنْ جاءَکُمْ ذِکْرٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَلی رَجُلٍ مِنْکُمْ لِیُنْذِرَکُمْ).
سپس برای تحریک عواطف خفته آنها و برانگیختن حس شکرگزاری در درون جانشان قسمتی از نعمتهای پروردگار را، برای آنان شرح می‌دهد، می‌گوید:
«به خاطر بیاورید که خداوند شما را جانشینان قوم نوح قرار داد» (وَ اذْکُرُوا إِذْ جَعَلَکُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ). و هنگامی که آنها بر اثر طغیانشان به وسیله توفان نابود شدند، سرزمینهای وسیع و گسترده آنان را با تمام نعمتهایی که داشتند در اختیار شما قرار داد.
به علاوه «و شما را از جهت خلقت (جسمانی) گسترش (و قدرت) داد» (وَ زادَکُمْ فِی الْخَلْقِ بَصْطَةً).
نکات آیه
۱- بعثت فردى از بشر براى رسالت، شگفت آور و نامعقول در دیدگاه قوم هود (أو عجبتم أن جاءکم ذکر من ربکم على رجل منکم)
۲- قوم عاد به دلیل نامعقول شمردن پیامبرى براى فردى از بشر، رسالت هود را انکار کردند. (إنا لنریک فى سفاهة ... أو عجبتم أن جاءکم ذکر من ربکم على رجل منکم)
۳- ادعاى پیامبرى از سوى هود(ع)، نشانه سفاهت وى در پندار قوم عاد (إنا لنریک فى سفاهة ... أو عجبتم أن جاءکم ذکر من ربکم على رجل منکم)
۴- پیامبران، برخاسته از میان مردم (أن جاءکم ذکر من ربکم على رجل منکم)
۵- پیامبران، واسطه ابلاغ دین و معارف الهى به مردم (أو عجبتم أن جاءکم ذکر من ربکم)
۶- معارف الهى، تعالیمى است که باید آنها را همواره به خاطر داشت. (أن جاءکم ذکر من ربکم) «ذکر»، علم و معرفتى است که آدمى آن را در ذهن خود حاضر دارد و از آن غفلت نمىورزد. و معارف الهى از آن رو «ذکر» نامیده شده که انسان باید آنها را بیاموزد و همواره به خاطر داشته باشد.
۷- دین و معارف الهى ناشى از مقام ربوبى خداوند و براى رشد و تعالى انسانهاست. (أن جاءکم ذکر من ربکم)
۸- بیم دادن از عذاب الهى، از اهداف مهم رسالت هود (أن جاءکم ذکر من ربکم على رجل منکم لینذرکم)
۹- ترساندم مردم از عذابهاى الهى به واسطه پیامبران، از اهداف نزول دین و معارف الهى است. (أن جاءکم ذکر من ربکم على رجل منکم لینذرکم)
۱۰- قوم عاد نخستین جامعه سامان یافته در پى هلاکت قوم نوح (اذکروا إذ جعلکم خلفاء من بعد قوم نوح)
۱۱- تشکیل قوم عاد پس از انقراض قوم نوح(ع) به جانشینى از آنان، نعمتى الهى براى قوم عاد (إذ جعلکم خلفاء من بعد قوم نوح)
۱۲- تحولات تاریخى و اجتماعى نسل بشر، تحت اراده و مشیت الهى است. (و اذکروا إذ جعلکم)
۱۳- قوم عاد برخوردار از اندامى بزرگتر و نیرومندتر نسبت به دیگر اقوام (و زادکم فى الخلق بصطة)
۱۴- برخوردارى قوم عاد از اندامى درشت و نیرومند، از نعمتهاى بزرگ خداوند براى آنان (و اذکروا إذ ... و زادکم فى الخلق بصطة)
۱۵- پیدایش تکامل در اندام و نیروى جسمى انسانها، پس از طوفان نوح* (من بعد قوم نوح و زادکم فى الخلق بصطة)
۱۶- هود(ع) به منظور ایجاد زمینه رستگارى در قوم خویش آنان را به یادآورى دو نعمت بزرگ الهى (جانشینى قوم نوح، برخوردارى از نیرویى چشمگیر) فراخواند. (و اذکروا إذ جعلکم خلفاء من بعد قوم نوح ... لعلکم تفلحون)
۱۷- امتها و جوامع نیرومند باید توان و نیروى خویش را نعمتى خدادادى بدانند و همواره آن را به یاد داشته باشند. (اذکروا إذ جعلکم ... و زادکم فى الخلق بصطة)
۱۸- هود از مردم خویش خواست تا همواره نعمتهاى الهى را به خاطر داشته باشند. (فاذکروا ءالاء اللّه)
۱۹- توجه دادن مردم به نعمتهاى الهى، از روشهاى تبلیغى هدایتى هود(ع) (فاذکروا ءالاء اللّه)
۲۰- مبلغان دین، وظیفه دار توجه دادن مردم به نعمتهاى الهى (و اذکروا ... فاذکروا ءالاء اللّه)
۲۱- یادآورى نعمتهاى الهى، داراى تأثیرى بسزا در توجه آدمى به خدا و دستیابى به رستگارى است. (فاذکروا ءالاء اللّه لعلکم تفلحون)
۲۲- پذیرش انذارها و رهنمودهاى انبیا، زمینه ساز نیل آدمى به فلاح و رستگارى است. (لینذرکم ... فاذکروا ءالاء اللّه لعلکم تفلحون)
روایات و احادیث
۲۳- قال ابو جعفر(ع): کانوا کأنهم النخل الطوال و کان الرجل منهم ینحت الجبل بیده فیهدم منه قطعة.[۱] از امام باقر (ع) روایت شده است: قوم هود داراى قامتهایى شبیه درختان بلند خرما بودند و چنان بود که مردى از آنان کوه را با دست مى تراشید و قطعه اى از آن را جدا مى کرد.
موضوعات مرتبط
- امتها: مسؤولیت امتها ۱۷
- امور: نامعقول ۱، ۲
- انبیا: انذارهاى انبیا ۲۲ ; خاستگاه انبیا ۴ ; نقش انبیا ۴، ۵
- انذار: آثار قبول انذار ۲۲ ; انذار از عذاب ۸، ۹
- انسان: تحولات انسان ها پس از نوح (ع) ۱۵ ; تحولات جسمانى در انسان ۱۵ ; تکامل جسمانى انسان ۱۵
- تاریخ: منشأ تحولات تاریخ ۱۲
- تبلیغ: روش تبلیغ ۱۹
- تحولات اجتماعى: منشأ تحولات اجتماعى ۱۲
- جامعه: پس از نوح (ع) ۱۰
- جهانبینى: توحیدى ۱۲
- خدا: اراده خدا ۱۲ ; افعال خدا ۱۲ ; ربوبیت خدا ۷ ; زمینه گرایش به خدا ۲۱ ; عذابهاى خدا ۹ ; نعمتهاى خدا ۱۱، ۱۴
- دین: اهمیت تعالیم دین ۶ ; فلسفه دین ۷، ۹ ; مبلغان دین ۵ ; مسؤولیت مبلغان دین ۲۰ ; منشأ دین ۷
- ذکر: آثار ذکر نعمت ۲۱ ; ذکر تعالیم دین ۶ ; ذکر نعمتهاى خدا ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰
- رستگارى: زمینه رستگارى ۱۶، ۲۱، ۲۲
- رشد: عوامل رشد ۷
- قدرت: منشأ قدرت ۱۷
- قوم عاد: اندام قوم عاد ۱۳، ۱۴ ; تاریخ قوم عاد ۱۰، ۱۱ ; تشکیل قوم عاد ۱۱ ; صفات جسمانى قوم عاد ۱۳، ۱۴ ; عقیده قوم عاد ۱، ۲، ۳ ; قدرت جسمانى قوم عاد ۱۳، ۱۴، ۱۶ ; قوم عاد و سفاهت ۳ ; قوم عاد و نبوت بشر ۱، ۲ ; قوم عاد و نبوت هود(ع) ۳ ; قوم عاد و هود (ع) ۲ ; نعمتهاى قوم عاد ۱۱، ۱۴
- قوم نوح: انقراض قوم نوح ۱۱ ; جانشینان قوم نوح ۱۱، ۱۶ ; هلاکت قوم نوح ۱۰
- مردم: انذار مردم ۸، ۹
- هدایت: روش هدایت ۱۹
- هود(ع): اهداف رسالت هود(ع) ۸ ; تعالیم هود(ع) ۱۸ ; دعوت هود(ع) ۱۶، ۱۸، ۱۹ ; عوامل تکذیب نبوت هود(ع) ۲ ; قصه هود(ع) ۳، ۱۶
منابع
- ↑ تفسیر تبیان، ج ۴، ص ۴۴۵ ; نورالثقلین، ج ۲- ، ص ۴۴، ح ۱۷۶.
