آل عمران ٧٢: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
QRobot edit
(افزودن سال نزول) |
(QRobot edit) |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
[[البقرة ٧٦ | وَ إِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا...]] (۴) | [[البقرة ٧٦ | وَ إِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا...]] (۴) | ||
</div> | </div> | ||
== نزول == | |||
'''محل نزول:''' | |||
اين آيه در همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. <ref> طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ۲، ص ۶۹۳.</ref> | |||
'''شأن نزول آیات ۷۱ و ۷۲:'''<ref> محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۱۲۴.</ref> | |||
ابن عباس روايت كند كه عبدالله بن الصيف و عدى بن زيد و حرث بن عوف به يكديگر مى گفتند: برويم نزد محمد و اصحاب او و به او ایمان بياوريم ولى كارى كه بايد انجام دهيم آنست كه صبح ايمان بياوريم و سپس عصر نسبت به او كافر شويم تا از اين طريق ايجاد شك و شبهه در اصحاب او بنمائيم سپس اين دو آيه نازل گرديد.<ref> محمد بن اسحق.</ref> | |||
حسن بصرى و سدى روايت كنند كه دوازده نفر از احبار يهود خيبر با يكديگر درباره دين محمد توطئه‌چينى كردند و گفتند: صبح ايمان بياوريم و عصر از دين او برگشته و كافر شويم و از اين راه ايجاد شبهه در ميان مسلمين بنمائيم تا از اين شك ما بطلان دين خود را بيابند سپس آيه ۷۲ نازل گرديد.<ref> تفسير مجمع البيان.</ref> | |||
از مقاتل و كلبى و مجاهد روايت كنند كه آيه ۷۲ درباره قبله نازل شد در هنگامى كه قبله به طرف خانه كعبه تحويل شد و اين تحويل و برگردانده شدن قبله بر يهوديان گران آمد سپس كعب بن الاشرف گفت: برويد و به محمد ايمان بياوريد و با او در اول وقت روز به طرف كعبه نماز بخوانيد و آخر وقت روز به طرف قبله خودتان نماز بخوانيد تا از اين طريق ايجاد شك و شبهه در ميان اصحاب او بنمائيد.<ref> تفاسير روض الجنان و مجمع البيان و كشف الاسرار.</ref> | |||
== تفسیر == | == تفسیر == | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۳۰#link264 | آيات ۷۸ - ۶۴، سوره آل عمران<br> ]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۳۰#link264 | آيات ۷۸ - ۶۴، سوره آل عمران<br> ]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۳۱#link265 | معناى ((كلمه سواء)) و مراد از دعوت اهل كتاب به كلمه سواء<br> ]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۳۱#link265 | معناى ((كلمه سواء)) و مراد از دعوت اهل كتاب به كلمه سواء<br> ]] | ||
| خط ۶۷: | خط ۸۲: | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۳۴#link299 | دو روايت از كافى و امالى<br> ]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۳۴#link299 | دو روايت از كافى و امالى<br> ]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲_بخش۸۹#link507 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲_بخش۸۹#link507 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
«72» وَ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنْزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهارِ وَ اكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ | |||
وگروهى از اهل كتاب گفتند: به آنچه بر مؤمنان نازل شده است، در آغاز روز ايمان آوريد و در پايان روز كافر شويد، شايد (با اين حيله، آنها از اسلام) باز گردند. | |||
---- | |||
«1». تفسير قمى، ج 1، ص 105. | |||
جلد 1 - صفحه 540 | |||
===نکته ها=== | |||
دوازده نفر از دانشمندان يهود، تصميم گرفتند براى ايجاد تزلزل و ترديد در عقايد مسلمانان، صبحگاهان نزد حضرت محمّد صلى الله عليه و آله آمده، اظهار ايمان كنند، ولى در آخر روز از اسلام برگردند و بگويند: ما محمّد و آيين او را ديديم، ولى با آنچه در تورات وانجيل آمده، مطابقت ندارد. آنها با اين نقشه‌ى ماهرانه مى‌خواستند به هم‌كيشان خود اين طور وانمود كنند كه اگر اسلام مكتب خوبى بود، اهل علم و كتاب از آن دست برنمى‌داشتند، با اين كار هم در عقايد مسلمانان ترديد بوجود آورند و هم ساير يهوديان را از مسلمان شدن بازدارند. | |||
خداوند متعال نيز با نزول اين آيه، نقشه‌ى آنان را برملا ساخت. | |||
در روايتى از امام صادق عليه السلام آمده است: وقتى رسول خدا عليه السلام فرمان تغيير قبله از بيت‌المقدس به كعبه را در هنگام نماز ظهر ابلاغ كردند، يهود گفتند: به آنچه در آغاز روز بوده ايمان آوريد، ولى بدانچه در پايان روز آمده (تغيير قبله) كفر ورزيد تا آنان از آن قبله بازگردند و به طرف بيت‌المقدس نماز بخوانند. «1» | |||
===پیام ها=== | |||
1- مخالفان دين اسلام براى انحراف مسلمانان، برنامه‌ريزى مى‌كنند. در آيه‌ى 69 خوانديم كه اهل كتاب دوست دارند شما را منحرف سازند، اين آيه به نقشه‌ى آنان براى رسيدن به آن هدف مى‌پردازد. «يُضِلُّونَكُمْ ... قالَتْ طائِفَةٌ» | |||
2- چه بسا گروهى با نام اسلام، در صفوف مسلمانان نفوذ كرده، از پشت خنجر بزنند، لذا بايد هشيار بود. «آمِنُوا ... وَ اكْفُرُوا ... لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» | |||
3- مسلمان نبايد ساده انديش و زودباور بوده، به هر اظهار ايمانى، اعتماد كند. | |||
«آمَنُوا وَجْهَ النَّهارِ وَ اكْفُرُوا آخِرَهُ» | |||
4- خداوند در مراحل حسّاس، از اسرار و توطئه‌هاى دشمنان پرده برمى‌دارد. | |||
«آمِنُوا ... وَ اكْفُرُوا» | |||
---- | |||
«1». الميزان، ذيل آيه. | |||
جلد 1 - صفحه 541 | |||
5- بايد در مرحله‌اى از ايمان قرار بگيريم كه بازگشت برخى مسلمانان از دين، مايه‌ى تزلزل ما نگردد. «وَ اكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» | |||
6- يكى از سياست‌هاى دشمن، ايجاد ارتباط و سپس قطع آن، به منظور ايجاد تزلزل در جامعه است. «لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنْزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهارِ وَ اكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (72) | |||
---- | |||
«1» تفسير برهان، جلد 3، صفحه 90 (ذيل آيه 29 سوره حجّ) | |||
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 145 | |||
شأن نزول: جماعتى از يهود اتفاق كردند كه به مكر و حيله، اول روز ايمان آورند به پيغمبر و دين اسلام، و آخر روز برگردند و چنان گويند كه ما در كتاب خود تأمل و با علما مجادله نموديم، معلوم شد علامات پيغمبر آخر الزمان در پيغمبر شما موجود نيست؛ كه بدين وسيله بعضى اصحاب پيغمبر متردد شده، برگردند؛ آيه شريفه نازل شد: | |||
وَ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ: و گفتند گروهى از اهل كتاب، آمِنُوا بِالَّذِي أُنْزِلَ: ايمان آوريد و اقرار كنيد به زبان به آن چيزى كه نازل شده، عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا: بر آن كسانى كه ايمان آورده‌اند يعنى قرآن، وَجْهَ النَّهارِ: | |||
در اول روز، وَ اكْفُرُوا آخِرَهُ: و كافر شويد و انكار نمائيد آخر روز، به آنچه در اول روز به آن اقرار كرده‌ايد. لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ: شايد كه مؤمنان به سبب انكار شما بعد از اقرار، در شك افتاده از دين حق و اسلام برگردند. بنا به قولى علماى يهود به جماعت خود دستور دادند كه در نماز صبح متوجه كعبه شويد و در نماز عصر روى از آن بگردانيد و متوجه بيت المقدس شويد، تا اصحاب پيغمبر را به شك اندازيد شايد كه برگردند از كعبه، به مظنه اينكه گويند: اينها كه اعلم از ما هستند رجوع كردند از اين قبله، پس ما هم رجوع كنيم. | |||
تنبيه: آيه شريفه اثبات حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و اعجاز قرآن مجيد را محقق نمايد، كه اخبار فرمود از توطئه اين جماعت و ظهور تدليس و مكر آنان در اظهار ايمان و قصد ايشان. | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنْزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهارِ وَ اكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (72) | |||
ترجمه | |||
و گفتند گروهى از اهل كتاب ايمان آوريد بآنچه فرستاده شده بر آنانكه ايمان آوردند اول روز و كافر شويد آخر روز شايد ايشان بازگردند.. | |||
تفسير | |||
اهل كتاب گفتند چند نفرى از ما خوب است ايمان بياورند بقرآن در اول روز بحسب ظاهر و در آخر روز كافر شوند تا مسلمانان در دين خودشان متزلزل شوند باين خيال كه لابد اينها يك خللى ديدند در اين دين و كتاب كه صبح ايمان آوردند و عصر برگشتند و قمى از حضرت باقر (ع) روايت نموده كه پيغمبر (ص) وقتى وارد مدينه شد بجانب بيت المقدس نماز ميگذارد تا آنكه يكروز نماز صبح را بجانب بيت المقدس گذارده بود و نماز ظهر را مأمور شد از جانب خداوند كه بجانب كعبه بگذارد آنوقت يهود گفتند ايمان بياوريد بآنچه نازل شده بود بر محمد اول روز كه نماز بجانب بيت المقدس باشد و كافر شويد بآنچه نازل شد آخر روز كه نماز بجانب كعبه باشد شايد آنها باز رجوع كنند بقبله ما حقير عرض مى‌كنم معنى اول كه ظاهرا از ابن عباس نقل شده با اين معنى منافات ندارد زيرا كه ممكن است هر دو واقع شده باشد. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ قالَت طائِفَةٌ مِن أَهل‌ِ الكِتاب‌ِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنزِل‌َ عَلَي الَّذِينَ آمَنُوا وَجه‌َ النَّهارِ وَ اكفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُم يَرجِعُون‌َ (72) | |||
و گفتند جماعتي از اهل كتاب (يهود) باتباع خود که ايمان بياوريد باظهار ظاهري بآن چيزي که نازل شده بر مسلمين در ابتداء روز ولي در آخر روز كافر شويد بكفر باطني شايد بتوانيد مسلمين را از دين خود برگردانيد. | |||
وَ قالَت طائِفَةٌ مِن أَهل‌ِ الكِتاب‌ِ بعضي مفسرين گفتند که اخبار يهود از اهل خيبر و قراي عربيه بودند که بجماعت يهود ميگفتند برويد خلطه و آميزش كنيد با مؤمنين و اظهار ايمان كنيد بمحمد صلّي اللّه عليه و آله و سلّم در ظاهر و القاء شبهه كنيد در قلوب مؤمنين که ما آمديم و فهميديم که اينکه آن پيغمبر موعود که در كتب ما خبر داده نيست و آن علامات که بما رسيده در او نيافتيم تا مؤمنين در مورد او شك كنند و بكفر اولي برگردند. | |||
و بعضي گفتند در مورد تحويل قبله بوده که در اول روز بطرف كعبه نماز كنيد و در آخر روز ببيت المقدّس تا مؤمنين شك بر آنها وارد شود لكن هر دو تفسير | |||
جلد 4 - صفحه 247 | |||
خلاف ظاهر بلكه خلاف نص‌ّ آيه شريفه است. | |||
اما تفسير اول در آيه ميفرمايد آمِنُوا بِالَّذِي أُنزِل‌َ عَلَي الَّذِينَ آمَنُوا و ايمان بما انزل غير از ايمان بمن انزل اليه است که محمّد صلّي اللّه عليه و آله و سلّم باشد و اما تفسير دوم، اينکه خطاب طائفة مسلّما بغير مؤمنين بوده بلكه بيهود بوده بقرينه عَلَي الَّذِينَ آمَنُوا و مسلّما يهود نماز مثل نماز مؤمنين نداشتند که گاهي بطرف كعبه باشد و گاهي بطرف بيت المقدس، و بعيد نيست بلكه ممكن است بگوئيم که ظاهر آيه مراد از ما انزل قرآن باشد و مراد از وجه النهار نه اول روز باشد بلكه مراد روز است چنان که مراد از وَ اكفُرُوا آخِرَهُ شب باشد يعني روزها با مؤمنين اظهار كنيد که ما هم كتاب شما را معتقديم و دستورات آن را مي‌پذيريم ولي در شبها که با يهود و هم كيشان خود تماس ميگيريد بهمان كفر يهوديت باشيد. | |||
و البته اينکه خطاب بتمام يهود نبوده بلكه بيك دسته جاسوس و متقلّب بوده که بيايند ميان مسلمين و از خصوصيات مطّلع شوند و رفته رفته القاء بعض شبهات در اذهان بعض مسلمين كنند تا آنها را از دين اسلام برگردانند چنانچه دأب منافقين و مفتّشين و متقلّبين در هر دوره و زمان همين است. | |||
و كلمه لَعَلَّهُم يَرجِعُون‌َ دلالت دارد بر اينكه رجوع مؤمنين در نزد آنها قطعي نبوده لكن باين اميد بودند. | |||
248 | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
] | |||
اشاره | |||
(آیه 72) | |||
شأن نزول: | |||
نقل شده که: دوازده نفر از یهود با یکدیگر تبانی کردند که صبحگاهان خدمت پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله برسند و ظاهرا ایمان بیاورند و مسلمان شوند، ولی در آخر روز از این آیین برگردند و هنگامی که از آنها سؤال شود چرا چنین کرده‌اند بگویند: ما صفات محمد صلّی اللّه علیه و آله را از نزدیک مشاهده کردیم و دیدیم صفات و روش او با آنچه در کتب ما است تطبیق نمی‌کند و لذا برگشتیم، و به این وسیله بعضی از مؤمنان متزلزل می‌گردند. | |||
تفسیر: | |||
یهود برای متزلزل ساختن ایمان مسلمانان از هر وسیله‌ای استفاده می‌کردند، تهاجم نظامی، سیاسی و اقتصادی این آیه اشاره به بخشی از تهاجم فرهنگی آنها دارد. می‌فرماید: «گروهی از اهل کتاب گفتند: (بروید و ظاهرا) به آنچه بر مؤمنان نازل شده در آغاز روز ایمان بیاورید و در پایان روز کافر شوید (و کفر خود را آشکار سازید) شاید آنها (مؤمنان) نیز متزلزل شده باز گردند» (وَ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ آمِنُوا بِالَّذِی أُنْزِلَ عَلَی الَّذِینَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهارِ وَ اکْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ). | |||
این توطئه در افراد ضعیف النفس اثر قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت به خصوص این که عده مزبور از دانشمندان یهود بودند، و همه می‌دانستند که آنها نسبت به کتب آسمانی و نشانه‌های آخرین پیامبر، آشنایی کامل دارند و این امر لا اقل پایه‌های ایمان تازه مسلمانان را متزلزل می‌سازد. | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
