آل عمران ٦٣

فَإِنْ‌ تَوَلَّوْا فَإِنَ‌ اللَّهَ‌ عَلِيمٌ‌ بِالْمُفْسِدِينَ‌

ترجمه

اگر (با این همه شواهد روشن، باز هم از پذیرش حق) روی گردانند، (بدان که طالب حق نیستند؛ و) خداوند از مفسده‌جویان، آگاه است.

پس اگر رويگردان شدند، [بدان كه‌] بى‌ترديد خدا به [حال‌] مفسدان آگاه است

پس اگر رويگردان شدند، همانا خداوند به [حال‌] مفسدان داناست.

پس اگر روی از حق بگردانند (باید بترسند که) خدا از (کردار) مفسدان آگاه است.

چنانچه [با این همه دلایل روشن از اعتراف به توحید و پذیرفتن اسلام] روی گرداندند، [بدانند که] یقیناً خدا به [وضع و حال] مفسدان آگاه است.

اگر رويگردان شوند، خداوند مفسدان را مى‌شناسد.

و اگر رویگردان شدند [بدان که‌] خداوند از تبهکاران آگاه است‌

پس اگر پشت كنند و برگردند، خداوند به [حال‌] تباهكاران داناست.

اگر (با این همه شواهد روشن، باز هم از پذیرش حق) روی بگردانند (بدان که خواهان حقیقت نیستند و) خداوند از تبهکاران آگاه است.

پس اگر (از آن) رویگردانند، بی‌گمان خدا به (حال) مفسدان بسی داناست.

پس اگر روی برگردانیدند همانا خدا دانا است به تبهکاران‌

آل عمران ٦٢	آیه ٦٣	آل عمران ٦٤
سوره : سوره آل عمران نزول : ٢ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«تَوَلَّوْا»: اعراض نمودند.

تفسیر

---

• سوره آل عمران آيات ۶۳ - ۶۱
  
• پاسخ به اين توهم كه آيه مباهله نمى تواند در شاءن على و فاطمه و حسنين (ع )نازل شده باشد
  
• اهل بيت پيامبر(صلوات اللّه عليهم ) در دعوى و دعوترسول اللّه شريك بودند و اين ازبزرگترين مناقب است
  
• در قضيه مباهله ، رسول خدا (ص ) اهل بيت خود را به عنوان نمونه هائى از مؤ منين همراهنبردبلكه به عنوان شركاء خود در دعوت همراه برد
  
• جواب به يك اشكال ديگر بر اينكه همراهى بارسول خدا (ص ) در مباهله ، فضيلت و منقبت است
  
• تبليغ و دعوت ، عين نبوت و بعثت نيست و لازمه شركت در دعوى و دعوت پيامبر (ص )شريك بودن در نبوت آن جناب نيست
  
• بحث روايتى (رواياتى درباره : محاجه پيامبر (ص ) با نصاراى نجران و داستان مباهله وانطباق آيه مباهله با اهل بيت رسول اللّه (ص )...)
  
• گفتگوى امام كاظم (ع ) و رشيد درباره ((ذرّيه ))
  
• پاسخ امام رضا (ع ) از سؤ ال ماءمون عباسى
  
• مضمون روايات شيعه در خصوص همراهان پيامبر(ص ) در مباهله
  
• روايتى از صحاح اهل سنت در مناقب اميرالمؤ منين (ع )
  
• دو روايت از ((حيلة الاوليا)) ابو نعيم اصفهانى
  
• سه روايت از ((دارالمنثور)) از جلال الدين سيوطى
  
• مباهله ، مخصوص داستان نصاراى نجران نبوده ورسول اللّه (ص ) در مقام مباهله با يزيد نيزآمده بود
  
• سخن عجيب يكى از مفسرين در مقام رد انطباق ((انفس )) و ((نساء)) و ((ابناء)) درآيهمباهله با على و فاطمه و حسنين (عليهم السلام )
  
• كلام مبتنى بر تعصب كلامى بى پايه و باطل است
  
• بررسى و رد گفته هاى تعصب آميز و مغرضانه آن مفسر
  
• مقصود ما بيان مصداق است نه معناى لفظ!
  
• اساتيد بلاغت و بيان به اين آيه استناد كرده اند
  
• توضيحى درباره استعمال جمع و اراده يك نفر (نساء) واستعمال جمع و اراده دو نفر (انفس ‍ وابنا)در آيه مباهله
  
• رد اين توهم كه آيه مباهله ناظر بر اجتماع و ملاعنه دو فريقاهل حق و اهل باطل مى باشد
  
• رد اين توهم كه يقين پيامبر و مؤ منين نسبت به مساءله مسلم است
  
• وجه متعين وجه دوم است
  
• رد آخرين بخش كلام اين مفسر كج انديش
  
• روايت شاذّ است و مفسرين همگى از آن اعراض كرده اند
  

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

«63» فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ‌

پس اگر از حقّ روى گردان شدند، همانا خداوند به (كار و حال) مفسدان آگاه است.

نکته ها

قصه و داستان، بر سه گونه است:

1. رمان‌ها، افسانه‌ها و اساطيرى كه بر پايه خيال و غير واقعى هستند.

2. داستان‌هاى تاريخى كه گاهى راست ومستند وگاهى آميخته با دروغ وامور نادرست هستند.

جلد 1 - صفحه 531

3. رويدادهايى كه از زبان وحى به ما رسيده‌اند، براساس حقّ هستند. داستان‌هاى قرآنى، همه از اين نوع هستند ودر آنها وهم، خيال، دروغ و نادرستى راه ندارد.

پیام ها

1- اگر قرآن نبود، چهره‌ى واقعى حضرت مسيح، ناشناخته و آلوده با خرافات باقى مى‌ماند. «إِنَّ هذا لَهُوَ الْقَصَصُ الْحَقُّ»

2- تكرار شعار توحيد و پايدارى در برابر خرافات، لازم است. «ما مِنْ إِلهٍ إِلَّا اللَّهُ»

3- هر داستانى درباره پيامبران كه با توحيد منافات داشته باشد، ساختگى و باطل است. «لَهُوَ الْقَصَصُ الْحَقُّ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلَّا اللَّهُ»

4- پذيرفتن يا نپذيرفتن كلام حق، نشانه‌ى اختيار انسان است. «فَإِنْ تَوَلَّوْا»

5- روى‌گردانى از حق، نمونه‌اى از فساد است و سرپيچى كننده، مفسد مى‌باشد.

«تَوَلَّوْا ... المفسدين»

6- علم خداوند به كارهاى مفسدان، بزرگ‌ترين هشدار است. «عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ (63)

فَإِنْ تَوَلَّوْا: پس اگر پشت كنند و برگردند نصارى و به توحيد اعتراف نكنند و از آيات بينات اعراض نمايند، فَإِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ‌: پس بدرستى كه خداى تعالى داناست به فساد فسادكنندگان، پس مجازات خواهد داد ايشان را بر افساد آنها.

تنبيه: ذات احديت الهى، به علم ازلى مى‌داند مصلح و مفسد را تماما؛ و آيه شريفه تهديد و وعيد است نسبت به مفسدين، تا پرهيز كنند از آنچه موجب فساد است از كفر و شرك و معاصى و فتنه‌انگيزى در دين. و نيز آيه شريفه دلالت دارد بر جواز نقل و ثبت قصص صحيحه شرعيه، زيرا موجب تنبيه و تذكر و عبرت مى‌باشد. و بدين جهت يك قسمت از قرآن شريف، قصص امم سابقه را خداى سبحان بيان فرموده براى تدبر و تأمل و بصيرت امت مرحومه.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ (63)

ترجمه‌

پس اگر پشت كردند همانا خدا دانا است به تبه‌كاران..

تفسير

با اينهمه آيات بينات باز اگر نصاراى نجران و غير آنها از فرق كفار اعراض نمودند از قبول اسلام معلوم ميشود آنها مفسدند نفس خود را كه نميگذارند بكمال خود برسد و در معرض هلاكت دنيا و آخرت درميآورند و مفسدند در دين زيرا كه براى خداوند شريك ميگيرند و انكار نبوت و معاد بنحويكه حق است مينمايند.

و فساد اينها منجر بفساد عالم ميشود.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

فَإِن‌ تَوَلَّوا فَإِن‌َّ اللّه‌َ عَلِيم‌ٌ بِالمُفسِدِين‌َ (63)

‌پس‌ ‌اگر‌ اعراض‌ ‌از‌ حق‌ نمودند ‌پس‌ خداوند عالم‌ ‌است‌ بكردار و احوال‌ اهل‌ فساد.

فَإِن‌ تَوَلَّوا تولّي‌ بمعني‌ تلو شيئي‌ ‌است‌ لشي‌ء آخر، و ‌اگر‌ متعدّي‌ بعن‌

جلد 4 - صفحه 235

‌باشد‌ مي‌گويي‌ تولي‌ عنه‌ ‌يعني‌ أَعرَض‌َ عَنه‌ُ اعراض‌ روبر گردانيدن‌ ‌است‌، و ‌اگر‌ بالي‌ ‌باشد‌ بمعني‌ اقبال‌ و توجه‌ باو ‌است‌، و مراد ‌در‌ مقام‌ اعراض‌ ‌از‌ فرمايشات‌ قرآن‌ و نبي‌ اكرم‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ ‌است‌ و كنايه‌ ‌از‌ عدم‌ قبول‌ ‌است‌.

فَإِن‌َّ اللّه‌َ محققا خداوند عالم‌ بسرّ و علن‌، ظهر و بطن‌، روح‌ و بدن‌ عَلِيم‌ٌ بِالمُفسِدِين‌َ افساد مقابل‌ اصلاح‌ ‌است‌ چنانچه‌ قبيح‌ مقابل‌ حسن‌ ‌است‌ و تفسير ‌آن‌ ‌در‌ ‌آيه‌ شريفه‌ ‌در‌ اوائل‌ سوره‌ بقره‌ وَ إِذا قِيل‌َ لَهُم‌ لا تُفسِدُوا فِي‌ الأَرض‌ِ الايه‌ گذشت‌ ‌در‌ مجلد اول‌ صفحه‌ 381‌-‌ 385.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 63)- در این آیه کسانی را که از پذیرش این حقایق سر باز می‌زنند مورد تهدید قرار داده می‌فرماید: «اگر (با این همه دلایل و شواهد روشن باز هم) روی بگردانند (بدان که در جستجوی حق نیستند و فاسد و مفسدند) زیرا خداوند از مفسدان آگاه است» (فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِالْمُفْسِدِینَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - پیشگویى خداوند به اینکه نصاراى نجران، دعوت به مباهله را نمى پذیرند.* (فقل تعالوا ندع ... فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین) ظاهراً جمله «فان تولّوا ... »، اشاره به این است که مسیحیان، دعوت به مباهله را نمى پذیرند.

۲ - تهدید خداوند نسبت به نصاراى نجران در نپذیرفتن توحید (و ما من اله الا اللّه ... فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین) هدف از توجّه دادن به آگاهى خداوند، پس از بیان تخلف و گناه، تهدید متخلفان است.

۳ - تهدید خداوند نسبت به مفسدان (فانّ اللّه علیم بالمفسدین)

۴ - رویگردانى از توحید (شرک)، افساد است. (فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین)

۵ - مفسدان، در احاطه علمى خداوند (فانّ اللّه علیم بالمفسدین)

۶ - افساد مستمر نصارا (فانّ اللّه علیم بالمفسدین) مصداق مفسدان در اینجا نصارایند و واژه «مفسدین» با یک مرتبه افساد سازگار نیست بلکه ظهور در استمرار دارد.

۷ - اعتقاد به الوهیت حضرت مسیح (ع) و عدم پذیرش توحید، برخاسته از افساد و تباهیگرى* (فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین) احتمال دارد کلمه «بالمفسدین»، اشاره به علت و زمینه شرک باشد.

۸ - علماى نصاراى نجران، مفسد، مشرک، مجادله گر، حق ناپذیر و مورد تهدید خداوند (فمن حاجّک ... فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین) در شأن نزول آمده که این آیات درباره علماى نجران نازل شده است.

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱
• اهل کتاب: علماى اهل کتاب ۸
• حق پذیرى: موانع حق پذیرى ۷
• خدا: احاطه خدا ۵ ; تهدیدهاى خدا ۲، ۳، ۸ ; علم خدا ۵
• شرک: عوامل شرک ۴، ۷
• عیسى (ع): ۷
• فساد: آثار فساد ۷ ; موارد فساد ۴
• قرآن: پیشگویى قرآن ۱
• محمّد (ص): مباهله محمّد (ص) ۱
• مسیحیان: افساد مسیحیان ۶ ; لجاجت مسیحیان ۸ ; نجران مسیحیان ۱، ۲، ۸
• مشرکان: ۸
• مفسدان: ۵، ۶، ۸ تهدید مفسدان ۳