آل عمران ٢٩
ترجمه
| آل عمران ٢٨ | آیه ٢٩ | آل عمران ٣٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«صُدُور»: سینه‌ها. در اینجا مراد دل و درون است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۳۲ - ۲۸ آل عمران
- معناى جمله ((مؤ منان كافران را اولياى خود نگيرند))
- تضاد دو صفت كفر و ايمان به دارندگان آنها سرايت مى كند
- مراد از كلمه ((دون )) در جمله ((من دون المؤ منين ))
- جمله اى كه دلالت بر جواز و مشروعيت ((تقيه )) مى كند
- تهديد و تحزير شديد به كسانى كه كافران را ولى و دوست مى گيرند
- خداوند هميشه عالم است نه فقط روز قيامت
- سخنى درباره ((حب )) و ((دوست داشتن خدا)) درذيل جمله : ((ان كنتم تحبون اللّه ...))
- حب چيست و چه آثارى دارد؟
- لازمه دوست داشتن خدا، قبول دين او و اطاعت و تسليم در برابر او است
- معناى آيه ((ان كنتم تحبون اللّه ...))
- مغفرت الهى و در نتيجه ، افاضه رحمت الهى ، اثر نزديكى خدا به بنده است
- چهار نكته كه از آيات كريمه گذشته استفاده شد
- بحث روايتى
- چند روايت درباره حب خدا
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«29» قُلْ إِنْ تُخْفُوا ما فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَ يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ
بگو: اگر آنچه در سينه‌ها داريد پنهان سازيد يا آشكارش نماييد، خداوند آن را مى‌داند و (نيز) آنچه را در آسمانها وآنچه را در زمين است مى‌داند و خدا بر هر چيز تواناست.
نکته ها
آمدن اين آيه به دنبال آيه‌ى تقيّه، شايد اشاره به اين باشد كه مبادا به اسم تقيّه، با كفّار پيوند پنهانى برقرار نماييد، بلكه بدانيد خدا بر افكار ونيّات شما آگاه است.
پیام ها
1- به كسانى كه به اسم تقيّه در صدد ارتباط با كفّار هستند، هشدار دهيد. «قُلْ إِنْ تُخْفُوا»
2- سينه‌ى انسان، صندوق اسرار اوست. «تُخْفُوا ما فِي صُدُورِكُمْ»
3- علم خداوند به آشكار و نهان، به زمين و آسمان، يكسان است. «تُخْفُوا ... تُبْدُوهُ ... يَعْلَمْهُ اللَّهُ»
4- توجّه به علم خداوند، مايه‌ى زنده شدن وجدان مذهبى و مانع گناه و توجيه آن است. «يَعْلَمْهُ اللَّهُ»
5- از خدايى كه به اسرار تمام آسمانها آگاه است، چه چيز را مى‌توان پنهان كرد؟
«يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ»
6- قدرت مطلق خداوند، پشتوانه تهديد او نسبت به مخالفان است. «إِنْ تُخْفُوا ... وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قُلْ إِنْ تُخْفُوا ما فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَ يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «29»
بعد از آن، در تهديد آنانكه به رغبت قلبى با اهل كفر و خلاف موافقت و مساعدت نمايند مى‌فرمايد:
قُلْ إِنْ تُخْفُوا ما فِي صُدُورِكُمْ: بگو اى پيغمبر به امت، اگر پنهان داريد آنچه در سينه‌هاى شما يعنى قلبهاى شما است از موالات كفار و مخالفين و غير
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 66
آن، أَوْ تُبْدُوهُ: يا آشكار و ظاهر كنيد آن را، يَعْلَمْهُ اللَّهُ: مى‌داند خداى تعالى به علم ازلى، وَ يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ: و مى‌داند آنچه در آسمانها است از اصناف علويات، وَ ما فِي الْأَرْضِ: و آنچه در زمين است از انواع سفليات. پس به اعمال و اقوال ظاهريه و باطنيه شما عالم خواهد بود، كوچك و بزرگ امور از ذره تا دره و خطرات قلبيه و لمحات عينيه، حتى حركت مور سياه در ليله ظلما در صخره سما در قعر دريا، كلّى و جزئى آن از علم الهى مخفى نيست، تمام را دانا و بينا باشد. وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ: و خداى تعالى بر همه چيز توانا است و قدرت او بر تمام مقدورات احاطه نموده، پس هر چه مى‌كنيد در آشكارا و نهانى مى‌داند، و جزا و پاداش آن را قادر است. و چون چنين است، پس مخالفت و معصيت او ننمائيد و به صميم قلب، منقاد و مطيع اوامر او شويد و از نواهى و محرمات سبحانى احتراز و دورى كنيد تا سعادت دنيا و آخرت را دريابيد. بنابراين تأخير عذاب و عقاب مستحقان، نه به جهت عجز سبحانى است، بلكه به حكمت و مصلحت و اتمام حجت باشد كه شايد توبه و تدارك نمايند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قُلْ إِنْ تُخْفُوا ما فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَ يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «29»
ترجمه
بگو اگر پنهان كنيد آنچه در سينه‌هاى شما است يا آشكار سازيد آنرا ميداند آنرا خدا و ميداند آنچه را در آسمانها و آنچه در زمين است و خدا بر هر چيزى تواناست..
تفسير
اگر محبت كفار را مسلمين در دل خودشان پنهان نمايند و ظاهرا با مسلمين دوستى كنند و هم چنين اگر در سينه آنها محبت مسلمين و اسلام جاى گير شده باشد و ظاهرا با كفار براى مصلحتى مدارا كنند و آميزش نمايند بر خدا پوشيده نمى‌ماند هيچ امرى و اوست عالم بهر سرّ و علنى و علم و قدرت او احاطه ذاتى بتمام موجودات دارد از آسمان و زمين و هر چه متعلق علم و قدرت شود پس نبايد معصيت او را نمود نه سرا و نه علنا و اوست توانا و قادر بر انتقام و عذاب هر كس از اهل عصيان و نفاق.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قُل إِن تُخفُوا ما فِي صُدُورِكُم أَو تُبدُوه‌ُ يَعلَمه‌ُ اللّه‌ُ وَ يَعلَم‌ُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الأَرض‌ِ وَ اللّه‌ُ عَلي كُلِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ «29»
بگو اي پيغمبر اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم بمؤمنين که اگر محبّت كفّار را در سينه‌هاي خود مخفي كرديد يا ظاهر نموديد خداوند متعال از باطن و ظاهر شما خبر دارد و ميداند آنچه را در آسمانها و زمين باشد و بر هر چيزي توانا است.
از اينکه آيه چند جمله استفاده ميشود: 1- آنكه لازم است عداوت كفّار و دشمنان دين باطنا و ظاهرا مگر در مورد تقيّه که باطنا بايد عداوت باشد ولي ظاهرا
جلد 3 - صفحه 168
اظهار دوستي كند چنانچه بر خلاف اينکه باشيد خدا ميداند و قدرت بر انتقام دارد انتقام خواهد كشيد.
2- صدر بمعني سينه است چون سينه مقدّم بر اعضاء بدن است و لذا هر مقدّم را صدر گويند: صدر مجلس، صدر العلماء، صدر الدين، صدر الدوله، صدر اعظم، صدر السادات و امثال اينها.
و مراد از صدور در اينجا قلوب است چون جايگاه قلب سينه است، و مراد از صدر و قلب نفس انسان و روح آن است زيرا محبّت و عداوت از صفات نفس است و ملكات نفسانيّه است و البتّه صفات نفساني در باطن است و بر سايرين مخفي است فقط خود انسان ميداند بلكه بسا بر خودش هم امر مشتبه ميشود لكن بر خدا مخفي نيست و مشتبه نميشود، و تعبير از نفس بقلب و صدر براي اينست که توجّه نفس اولا بقلب است يعني نفس ملكوتي و امّا نفس حيواني بدماغ است.
3- جمله وَ يَعلَم‌ُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الأَرض‌ِ بمنزله علّت است يعني كسي که از جميع آنچه در عالم علوي و سفلي موجود است مطّلع است و دانا است از ما في الضمير بنده خبر ندارد چنانچه جمله وَ اللّه‌ُ عَلي كُلِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ تهديد است که بداند خدا انتقام خواهد كشيد.
اشكال- بسيار از صفات نفسانيّه غير اختياري است و امور قهريّه است و مورد عقوبت واقع نميشود.
جواب- صفات نفسانيّه آنهايي که غير اختياري است تا مادامي که آثار خارجيّه بر آن مترتّب نسازد مورد مؤاخذه نيست لكن مسلّما نقص و عيب است بايد بطريق علم اخلاقي تدريجا زائل كند، و امّا صفاتي که منشأ آنها امور خارجيّه است مثل محبت و عداوت امريست اختياري و قابل مؤاخذه است.
169
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 29)- در آیه قبل، دوستی و همکاری با کافران و دشمنان خدا شدیدا مورد نهی واقع شده، در این آیه به کسانی که ممکن است از حکم تقیه سوء استفاده کنند، هشدار داده می‌فرماید: «بگو: اگر آنچه را در سینه‌های شماست، پنهان سازید یا آشکار کنید، خداوند آن را می‌داند» (قُلْ إِنْ تُخْفُوا ما فِی صُدُورِکُمْ أَوْ تُبْدُوهُ یَعْلَمْهُ اللَّهُ).
نه تنها اسرار درون شما را می‌داند بلکه «آنچه را که در آسمانها و آنچه را در
ج1، ص277
زمین است (نیز) می‌داند (و علاوه بر این آگاهی وسیع) خداوند بر هر چیزی تواناست» (وَ یَعْلَمُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ).
نکات آیه
۱ - سینه آدمى، خزانه افکار و اندیشه هاى او (ان تخفوا ما فى صدورکم)
۲ - آگاهى خداوند به آنچه انسان در سینه دارد. چه آن را اظهار نماید و یا مخفى نگاه دارد. (قل ان تخفوا ما فى صدورکم او تبدوه یعلمه اللّه)
۳ - بازگشت انسان به سوى خدایى است که از علم و قدرت مطلق برخوردار است. (و الى اللّه المصیر. قل ان تخفوا ... و اللّه على کل شىء قدیر) از ارتباط این آیه با جمله «و الى اللّه المصیر».
۴ - توجّه به علم و قدرت مطلق الهى، مقتضى پرهیز از قهر او* (و یحذرکم اللّه نفسه ... قل ان تخفوا ما فى صدورکم ... یعلمه اللّه)
۵ - توجّه به علم الهى نسبت به آشکار و نهان و قدرت مطلق او، مانع سوء استفاده از تقیه (الاّ ان تتقوا منهم تقیة ... قل ... و اللّه على کل شىء قدیر)
۶ - روابط پنهانى با کافران و برگزیدن ولایت آنان، از حیطه علم الهى خارج نیست. (لا یتّخذ المؤمنون الکافرین ... قل ان تخفوا ما فى صدورکم ... یعلمه اللّه)
۷ - آگاهى خداوند به آنچه در آسمانها و زمین است. (و یعلم ما فى السّموات و ما فى الارض)
۸ - توجّه به علم مطلق خداوند و ایمان به آن، مانع توجیه کارى (الاّ ان تتقوا منهم ... و یعلم ما فى السموات و ما فى الارض)
۹ - وجود آسمانهاى متعدد در نظام هستى (و یعلم ما فى السموات)
۱۰ - آسمانها دربردارنده موجوداتى است. (و یعلم ما فى السموات)
۱۱ - خداوند بر هر چیز تواناست. (قدرت مطلق الهى) (و اللّه على کل شىء قدیر)
۱۲ - ایمان به علم و قدرت الهى، عامل احیاى وجدان مذهبى (قل ان تخفوا ... و یعلم ما فى السموات ... و اللّه على کل شىء قدیر)
۱۳ - تهدید خداوند نسبت به کسانى که ولایت کافران را بدون تقیه بپذیرند. (لا یتّخذ ... قل ان تخفوا ... یعلمه اللّه ... و اللّه على کل شىء قدیر)
۱۴ - قدرت مطلق الهى، پشتوانه اجراى تهدید او نسبت به مخالفان (قل ان تخفوا ما فى صدورکم ... و اللّه على کل شىء قدیر)
موضوعات مرتبط
- آسمان: تعدد آسمان ۹ ; موجودات آسمان ۱۰
- انسان: فرجام انسان ۳
- ایمان: آثار ایمان ۸، ۱۲
- ترس: ترس از خدا ۴
- تعقل: ۱
- تقیه: سوء استفاده از تقیه ۵ ; موارد تقیه ۱۳
- جهان بینى و ایدئولوژى: ۵
- خدا: احاطه خدا ۶ ; تهدیدهاى خدا ۱۳، ۱۴ ; علم خدا ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۱۲ ; غضب خدا ۴ ; قدرت خدا ۳، ۴، ۵، ۱۱، ۱۲، ۱۴
- روابط اجتماعى: ۶
- علم: ۴، ۵، ۸
- عمل: علم و عمل ۴، ۵، ۸
- قلب: ۱
- کافران: ولایت کافران ۶، ۱۳
- وجدان: وجدان مذهبى ۱۲
