نتایج جستجو

اين معانى را درك كند، انسان بودن خود را كه فراموش نكرده، و وجدان خود را كه گُم ننموده، وجدان فطرى هر انسانى به او می گويد: در هر مسئله اى كه نيروى فكريت

نمونه جلد ۵ صفحه ۲۳۱ العاده سخت و دردناك زندگى را به خاطر آنها مى آورد، و از وجدان آنها استمداد مى كند كه در اينگونه لحظات كه همه چيز را به دست فراموشى مى سپارند

است . به تعبير ديگر: من شما را دعوت به تفكر كردم ، اكنون بينديشيد، و از وجدان خود سؤ ال كنيد، چه چيز سبب شده كه من شما را از عذاب شديد الهى انذار كنم ؟

سه طريق انجام مى گيرد: از طريق ادراكات عقلى و استدلال ، و از طريق فطرت و وجدان بدون نياز به استدلال ، و از طريق وحى و تعليمات انبياء و اوصياء، و آنچه را

زد، آنها در حقيقت مى خواستند خود را از اين همه گناه تبرئه كنند، و گر نه وجدان هر انسان عاقلى گواهى مى دهد كه بشر در اعمال خويش آزاد است نه مجبور، به همين

دينى است كه فطرتشان آنان را به آن دين دعوت مى كند، پس جا دارد كه همان نداى وجدان خود را لبيك گفته و آن را به طور جد پذيرفته و بدين وسيله دين خداى را از خلط

تمامى انحاى بى نيازى، در خداى سبحان است، و چون فقر و غنا، عبارت از فقدان و وجدان است، و اين دو، دو صفت متقابل يكديگرند، ممكن نيست موضوعى از هر دو خالى باشد

زنده كردن ايشان در آخرت. ولى در اين آيه، خلقت آسمان ها و زمين را، كه به حكم وجدان و به فرمودۀ خود خداى تعالى «لَخَلقُ السّمَاوَاتِ وَ الأرضِ أكبَرُ مِن خَلقِ

ميهمانانم دختران خودم را به همسرى شما درآورم ، شايد آنها با اين فداكارى بى نظير، وجدان خفته شان بيدار شود و به راه حق باز گردند. ديگر اينكه مگر ازدواج دختر با ايمانى

، بسيار آسان است ، زيرا هميشه بعد از انجام گناه پشيمان شده ، مورد سرزنش وجدان بيدارشان قرار مى گيرند. ولى دسته ديگرى هستند، نه تنها احساس شرمندگى نمى كنند،

دادن به اضطراب و ناراحتيهائى كه بر اثر احساس مسؤ وليت در برابر محرومان در وجدان آنها پيدا مى شود اقدام به انفاق مى كنند (بنابراين «من » در آيه به معنى «فى

گذشته داشتيم تعقيب مى كند، و از دو راه مختلف (راه استدلال و برهان - و راه وجدان و درون ) در اين موضوع وارد بحث مى شود. نخست به توحيد استدلالى اشاره كرده

) آمده است . آيه نخست مشركان را در واقع به محاكمه ميكشد و براى برانگيختن وجدان آنها، با منطقى روشن و ساده و در عين حال قاطع و كوبنده سخن ميگويد ميفرمايد:

اين رجحان يافتنش ، بخاطر تهديد و اجبار جابر باشد، بهترين شاهد بر اين معنا وجدان خود آدمى است. و از همين جا معلوم ميشود: اينكه افعال ارادى را بدو قسم اختيارى

آن را انجام دهد مى تواند خوب را از بد تشخيص دهد، و با نيروى خرد و سرمايه وجدان بهترين آنها را برگزيند. فى المثل ممكن است كسانى باشند كه از فن معمارى و بنائى

رشوه دهنده كه مى خواهد حكم حاكم را به سود خود جلب كند، و با ماديات عقل و وجدان او را بدزدد، مثل كسى است كه با دلو خود آب را از چاه بيرون مى كشد. و كلمه

نتيجه، كفّۀ آن كه تاكنون با كفّه ديگر مساوى بود، مى چربد. پس به حكم اين وجدان، كارهاى ما اختيارى است، و ارادۀ ما در تحقق آن ها مؤثر است، و سبب ايجاد آن

اين عوالم پهناور و گسترده است هرگز مى توانند انكار كنند؟ تا از اين طريق وجدان و عقل و هوش آنها را بيدار كند و به داورى طلبد. مى فرمايد: « بگو: آيا شما

مالك خزائن الهى بودن كنم ، و يا ايمان آورندگان را طرد نمايم در پيشگاه خدا و وجدان در صف ستمگران خواهم بود. در اينجا بايد به چند نكته توجه كرد: ۱ - همانگونه

بيگانه به آن مى نگرد، ولى هنگامى كه بصورت سؤ ال طرح شود و پاسخ را از درون وجدان و قلب خود بشنود آنرا فكر و تشخيص خود مى داند و به عنوان «يك فكر و طرح آشنا»