تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۲۹: تفاوت میان نسخه‌ها

إِذَا السمَاءُ انشقَّت

جمله اى است شرطيه كه جزايش حذف شده ، كه با بودن جمله «'''يا ايها الانسان انك كادح الى ربك كدحا فملاقيه '''» احتياجى به ذكر آن نبود، و تقدير آن : «'''اذا السماء انشقت لاقى الانسان ربه فيحاسبه و يجازيه على ما عمل - وقتى آسمان شكافته شد انسان پروردگارش را ملاقات مى كند، و پروردگارش طبق اعمالى كه كرده به حساب و جزاى او مى پردازد'''» مى باشد.

و «'''انشقاق آسمان '''» به معناى از هم گسيختن و متلاشى شدن آن است و اى خود يكى از مقدمات قيامت است ، و همچنين مد ارض كه در آيه سوم آمده و همچنين ساير علامتهايى كه ذكر شده ، چه در اين سوره و چه در ساير كلمات قرآن از قبيل تكوير شمس ، اجتماع شمس و قمر، فرو ريختن كواكب ، و امثال آن .

وَ أَذِنَت لِرَبهَا وَ حُقَّت

ممكن است بپرسى «'''اذن دادن آسمان به خدا'''» چه معنا دارد؟ در پاسخ مى گوييم كلمه «'''اذن '''» در اصل لغت به معناى اجازه دادن نيست ، بلكه به معناى گوش دادن است ، و گوش دادن را هم كه «'''اذن '''» ناميده اند تعبيرى است مجازى از انقياد و اطاعت ، و كلمه «'''حقت '''» به معناى آن است كه آسمان در شنيدن و اطاعت فرمانهاى خدا حقيق و سزاوار مى شود.

و معناى آيه اين است كه آسمان مطيع و منقاد پروردگارش گشته ، حقيق و سزاوار شنيدن و اطاعت فرامين پروردگارش مى گردد.

وَ إِذَا الاَرْض مُدَّت

ظاهرا منظور از كشيده شدن زمين گشاد شدن آن است ، همچنان كه در جاى ديگر فرمود: «'''يوم تبدل الارض غير الارض '''».

وَ أَلْقَت مَا فِيهَا وَ تخَلَّت

يعنى زمين آنچه از مردگان در جوف دارد بيرون مى اندازد، و خود را از آنچه دارد تهى مى سازد. بعضى گفته اند: مراد بيرون انداختن مرده ها و گنج ها است كما اينكه خداوند فرموده : «'''و اخرجت الارض ‍ اثقالها'''».

ولى بعضى گفته اند: معنايش اين است كه : آنچه در بطن خود دارد بيرون مى اندازد و خود را تهى مى كند از آنچه از كوهها و درياها كه در پشت خود دارد. و شايد وجه اول به ذهن نزديك تر باشد.

ضميرهاى مونث همه به كلمه «'''ارض '''» برمى گردد، همچنان كه ضميرهاى مشابهى كه در آيه قبلى بود به كلمه «'''سماء'''» برمى گشت ، و معناى آيه گذشت .