زَوْجا

از الکتاب

آیات شامل این کلمه

ریشه کلمه

قاموس قرآن

جفت - صنف. به هر دو قرين از مذكّر و مؤنث در حيوانات كه ازدواج يافته‏اند گفته مى‏شود: زوج. به هر دو قرين در غير حيوانات نيز زوج اطلاق مى‏شود مثل يك زوج كفش (يك جفت) (مفردات) زوجه به معنى زن است جمع آن زوجات مى‏باشد راغب گويد لغت ردى‏ء است. نگارنده گويد لذا زوجه و زوجات در قرآن نيامده بلكه زوج و ازدواج به كار رفته است. زوج هم به زن اطلاق شده مثل [نساء:20] و مثل [بقره:35]. و هم به مرد نحو [بقره:230] و ايضاً [مجادله:1]. ازدواج نيز هم در زنان به كار رفته مثل [بقره:240] و هم در مردان نحو [بقره:232]. ظاهراً استعمال شدن ازدواج در مردان فقط اين آيه است. زوج و ازدواج در گياهان نيز به كار رفته مثل [حج:5]، [يس:36]. درباره حيوانات نيز آمده [هود:40]، [انعام:143]. در زبان عرب زوجين به معنى يك جفت است و لفظ «اثنين» براى بيان آن است. نرو مادگى‏ در مادّه ذكر وعده كرديم درباره نر و مادگى كه قرآن آن را در بسيارى از آيات مطرح كرده سخن گوئيم. يكى از اسرار عجيب خلقت نر و مادگى موجودات است اگر در حيوان و گياه اين واقعيّت وجود نداشت هيچ يك چيز دو چيز نمى‏شد و جاى از بين رفته‏ها پر نمى‏گرديد و توليد و تكثير مطلقا نداشت ولى خداوند با اين مسيله نقص عالم را جبران و آن راپيوسته به سوى كمال مى‏راند. بشر با فكر ساده خود ابتداء آن را فقط در انسان و حيوان مى‏دانست و در اثر پيشرفت علم احساس كرد كه اين واقعيّت در عالم گياه نيز حكم فرماست و اگر نباتات به وسيله حشرات م بادها تلقيح نگردند ميوه بدست نخواهد آمد. از قديم به وجود نر و مادگى در بعضى درختان نثل خرما پى برده بودند ولى بعدها عموميّت آن روشن گرديد. قرآن كريم پا را از همه فراتر گذاشته و مسئله نر و مادگى را در تمام موجودات اعلان مى‏كند اعمّ از زنده و غير زنده. درباره حيوان و انسان كه روشن است و بعضى از آيات آن گذشت. درباره نباتات آمده [يس:36]. يعنى پاك و منزه است خدائيكه از روئيدنيهاى زمين و از شما مردمان جفتها (نرو ماده‏ها) قرار داد و از چيزهائيكه نمى‏دانيد نيز جفت‏ها قرار داد در گذشته كه اين واقعيت به ثبوت نرسيده بود بزرگان ازدواج را در آيه اصناف معنى مى‏كردند ولى علم نشان داد كه قرآن چه مسئله عجيبى را مطرح مى‏كند در آيه [رعد:3]. گرچه نسبت زوجيت به خود ثمره داده شده ولى ظاهراً منظور توليد شدن آنها در اثر زوجيت است بعضى از بزرگان آن را دو صنف گفته يكى مال زمستان و ديگرى مال تابستان مثل بعضى ميوه‏ها ولى اين خيلى بعيد است و با كليّت آيه كه فرموده «مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ» جور در نمى‏آيد كه همه آنها صيفى و شتئى ندارند. بالاتر از همه اين آيه است كه مى‏گويد [ذاريات:49]. اين آيه روشن مى‏كند كه قانون نرو مادگى در تمام موجودات بدون استثناء جارى است امروز بشر پس از فرو رفتن در درون اشياء و شكافتن ذرّات و رسيدن به اتم دانسته است كه اتمها از الكترون و پروتون تشكيل يافته‏اند الكترونها بار منفى دارند و پروتونها بار مثبت آن دو نيز نر و ماده‏اند و موجودات همه از آن ذرات تشكيل يافته‏اند «سُبْحانَ رَبِّكَ رَبَّ الْعِزَّةِ عَمّا يَصِفُونَ». * [حج:5]. ظاهراً مراد از زوج در اين آيه و نظائر آن، نوع و صنف است يعنى زمين حركت كرد بالا آمد و هر صنف و هر جور روئيدنى نشاط آور را رويانيد. نوع و صنف يكى از معانى زوج است چنانكه راغب و اقرب و بيضاوى و ابن اثير و طبرسى گفته است همچنين است آيات 7 شعراء، 10 لقمان، 7 ق. و غيره. * [تكوير:7] ظاهراً مراد از آن جفت شدن انسانها با اعمالشان است درباره آن گفته‏اند: مراد ملكه‏هاى اعمال است كه شخص با آنهامزدوج مى‏گردد يا هر انسان به هم شكل خود از اهل آتش و بهشت قرين شود يا ارواح به اجساد برگردد يا هر فريفته به فريبنده ملحق شود يا مؤمنين با حور العين و كفّار با شياطين هم قرين گردند. قول اخير عبارت اخراى كلام ماست و بنابر تجسّم عمل مراد قرين شدن انسان با عمل خويش است . * [ص:57-58] حميم آب جوشان، غسّاق چنانكه مجمع گفته چرك بسيار بد بو، شكل، مشايه و نظير است ازدواج چنانكه گفته‏اند به معنى انواع و اقسام است يعنى:اين آب جوشان و چرك بد بو است آن را بچشند. و ديگرى مثل حميم و غساق كه هم نوع اند آن را هم بچشند. * [زخرف:70]، [يس:56]. مى‏شود گفت مراد از اين ازدواج زنان دنيوى انسان هستند كه اهل بهشت شده‏اند به قرينه آيه‏اى كه مى‏گويد [رعد:23]. و شايد مراد ازدواج بهشتى و حور العين باشند. همچنين آيه [صافات:22-23]. ممكن است مراد از زنان دنيائى باشد كه با شوهران شريك ظلم بوده‏اند و اين وضع بخصوصى است كه زن و شوهر در دنيا با هم ظالم باشند و در آخرت نيز از هم جدا نشوند چنانكه درباره ابولهب و زن او آمده [مسد:3-4]. و احتمال دارد ازواجى باشند كه از اعمال بد تجسّم يافته‏اند و يا هم شكلانى در عذاب باشند كه خدا فرموده [زخرف:36-39]. در اين آيات شيطان با گناهكار قرين است و او را پيوسته گمراه مى‏كند و روز قيامت نيز او را قرين خود مى‏بيند و اعتذار سودى نمى‏دهد و هر دو مشتركاً وارد عذاب مى‏شوند آيا مراد از ازواج و هم شكلها اين شياطين اند كه فرموده «اُحْشُرُواالَّذينَ ظَلَمذوا وَ اَزْواجَهُمْ...»؟ واللّه العالم‏


کلمات نزدیک مکانی

تکرار در هر سال نزول

در حال بارگیری...