رَقِيبا
«رَقیب» در اصل، به کسى مى گویند که از محل مرتفعى به اوضاع نظارت کند، و سپس، به معناى حافظ و نگهبان چیزى آمده است; زیرا نگهبانى از لوازم نظارت است. بلندى محل رقیب، ممکن است از نظر ظاهرى بوده باشد که بر مکان مرتفعى قرار گیرد و نظارت کند و ممکن است از نظر معنوى بوده باشد، و در اصل از «رقبة» که به معناى «گردن» است گرفته شده، و این معنا یا به خاطر آن است که شخص حافظ و مراقب، گردن کسى را که در حفاظت او است حفظ مى کند (کنایه از این که جان او را حفظ مى کند) و یا به خاطر این که گردن مى کشد تا برنامه پاسدارى و حفاظت را انجام دهد. و غالب مفسران معتقدند که «رقیب» در سوره «ق» فرشته اى است که در سمت راست قرار دارد.
ریشه کلمه
- انن (۱۸۳۵ بار)
قاموس قرآن
از اسمائ حسناى خداوندى است و به معنى حافظ اعمال است طبرسى گويد: حافظى كه هيچ چيز از او پوشيده نيست صدوق در توحيد خود گفته: رقيب يعنى حافظ و فعيل به معنى فاعل است. ناگفته نماند: رقيب در قرآن فقط در سه محل درباره خداوند سبحان به كار رفته كه نقل مىشود: [نساء:1]. [احزاب:52]. [مائده:117]. دقّت در هر سه آيه روشن مىكند كه رقيب به معنى حافظ و عالم به اعمال است نه مطلق حافظ در مجمع از اين زيد نقا شده كه رقيب به معنى عالم است و گفته حافظ با عالم متقارباند. در دعاى 47 صحيفه آمده «لا يَعْزُبُ عَنْهُ عِلْمُ شَيىءٍ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْىءٍ مُحيطٌ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْىءٍ رَقيْبٌ» اين كلام نيز مؤيد مطلب فوق است. پس خداوند رقيب است يعنى حافظ تمام اعمال است و چيزى از او پوشيده نيست. چنان كه در آيه [ق:18]. مراد از رقيب حافظ و ضابط اعمال و كلمات است.
