تُحِس
ریشه کلمه
- حسس (۶ بار)
قاموس قرآن
حاسّه همان نيروى درك است كه جمع آن حوّاس ميايد . و احساس به معنى ادراك با حاسّه است اعمّ از آنكه با ديدن باشد يا شنيدن و يا غير ان. «فَلَمّا اَحَسَّ عيسى مِنْهُمُ الْكُفْرَ قالَ مَنْاَنْصارى اِلَى اللّهِ» چون عيسى از آنها كفر احساس كرد گفت: ياران من به سوى خدا كداماند؟ آل عمران :52 در مجمع البيان «اَحَسَّ» را پيدا كردن، ديدن و دانستن نقل كرده است. و همه از مصاديق احساسند. [مريم:98] چه مردمانى را كه پيش از آنها هلاك كردهايم آيا كسى از آنها را مىبينى يا صدائى از آنهامى شنوى؟ * [آل عمران:152] «تَحُسُّنَهُمْ» از باب نَصَرَ يَنْصُرُ به معنى كشتن و مصدر آن حسّبه فتح اول است در اقرب گويد: حَسَّهُ حَسّاً: قَتَلَهُ وَ اسْتَأْصَلَهُ» و در قاموس حَسّ (به فتح اوّل) را حيله و استيصال و قتل گفته است. مجمع البيان در ذيل آيه فوق گويد: علّت اين تسميه آن است كه قتل، حسّ را از بين مىبرد و در ذيل آيه 152 آل عمران گفته: علّت اين تسميه آن است كه مقتول درد قتل را حسّ مىكند. معنى آيه چنين مىشود: خدا وعده خود را با شما راست كرد آنگاه كه آنها را به اذن وى مىكشتيد. تحسّس به معنى جستجو كردن مىباشد خواه با ديدن باشد يا شنيدن . [يوسف:87] اى پسران من برويد يوسف و برادرش را بجوئيد. * [انبیاء:102] صحاح و اقرب الموارد حسيس را صوت خفى گفتهاند. طبرسى و بيضاوى آن را صدائيكه با شنيدن حسّ مىشود ذكر كردهاند. معنى آيه اين است: آنها صداى جهنّم را نمىشنوند و در آنچه خواسته نفسشان است جاودانند. و اگر مراد از حسيس صوت خفى باشد معنى آن است كه حتّى صداى جزئى آن را هم احساس نمىكنند. آن مصدر از براى مفعول است.
