بِإِذْن

از الکتاب

آیات شامل این کلمه

ریشه کلمه

قاموس قرآن

(بر وزن عِلم) در قرآن مجيد به معنى اجازه ،اِراده، اعلام، اطاعت، و علم بكار رفته، ولى مى‏شود گفت كه ريشه اذن به معنى اطاعت و علم از اُذُن (بر وزن عُنُق) است كه گذشت و ريشه اِذن به معنى اجازه و اراده و اعلام از اِذْن (بروزن عِلم) است. در قاموس هست «اَذِنَ به: عَلِمَ وَ اَذِنَ لَهُ فى الشَّى‏ء: اَباحَهُ لَهُ اَذِنَ اِلَيْهِ وَ لَهُ: اِسْتَمَعَ» بدين طريق مى‏بينيم فعل اذن چون با باء متعدى باشد به معنى علم، و چون با لام باشد به معنى اجازه و گوش دادن و چنان چه با الى باشد فقط به معنى استماع و گوش دادن است. در تمام قرآن كريم فقط در سه محلّ با باء متعدى شده است 1 - «فَأْذَنُوا بِحَرْبِ مِنَ اللّهِ وَ رَسُولِه» كه گذشت 2- [شورى:21] بنابر آنكه از قاموس نقل شد معناى آيه چنين است، يا براى آنها شريكانى هست به آنها دينى آورده‏اند كه خدا نمى‏داند. ولى ارباب تفسير «يَأذَن» را در آيه شريفه به معنى اجازه گرفته و «ام» را در صدر آيه «بل» معنى كرده‏اند و اين بر خلاف متعدى شدن اذن با باء است. 3 - [حج:27] ميان مردم حج را اعلام كن. در ساير جاهاى قرآن كه به معنى اجازه است با لام متعدى شده مثل [توبه:43]. در بعضى از آيات، اذن را اراده و مشيّت معنى كرده‏اند نظير «فى بُيوتٍ اَذِنَ اللّه اَنْ تُرْفَعَ» يعنى: در خانه‏هائى كه خدا اراده فرموده بزرگ و محترم شوند، و نظير [آل عمران:145] براى هيچ كس نيست كه بميرد جز به اراده خدا. اين براى آنست كه اذن با اراده يكى است و اراده در مقام از اذن بدهيم. اذان: به معنى اعلام است [توبه:3]، اذان اسلام را از آن جهت اذان گفته‏اند كه مؤذن با صداى بلند دخول وقت را اعلام مى‏كند، مؤذن يعنى كسى كه به ندا و صداى بلند اعلام ميكند [اعراف:44]، آذَنَ در كريمه [اعراف:123] و امثال آن به معنى اذن دادن است در مفردات گويد:«اَذِنته بكذا و آذَنْتُهُ» به معنى ارباب تفاسير نيز چنين گفته‏اند، شايد مراد از مفاعله در اينجا شدّت باشد يعنى پيش از آنكه من اذن قطعى و صريح بدهم به موسى ايمان آوريد؟! در كريمه [انبیاء:109] و در كريمه [فصّلت:47] آذَنَ را اعلام معنى كرده‏اند يعنى: اگر از دعوت تو سر پيچيدند بگو: به همه به طور مساوى اعلام كردم. و روز قيامت ندايشان مى‏كند: شريكان من كجايند؟ گويند: به تو خبر داديم كه از ما گواهى نيست كه بگويد: تو را شريكى هست. فرق اين دو آيه با آيه «آذَنَ لَكُمْ» آنست كه آن با لام متعدى شده و به معنى اذن دادن است چنانچه از قاموس نقل شد. ولى در اين دو آيه ظاهراً باء مقدر است يعنى «آذنتكم بعذاب اللّه على سواء» و «آذنّاك بانّه ما منّا من شهيد» و سابقاً روشن گرديد كه چون اذن متعدى به باء باشد به معنى علم است. تَأذُّن: به معنى اعلام و اخبار است با قيد كثرت و تكرار (قاموس) بنابراين، معنى كريمه [ابراهيم:7] آنست كه خداى شما مكرر اعلام كرده كه در صورت شكر، نعمت خود را زياد خواهد فرمود. استيذان: يعنى طلب اذن. [احزاب:13] نا گفته نماند: تمام معانى اُذُن (بر وزن عنق) و اِذْن (بر وزن علم) به معنى اجازه دادن و گوش دادن بر مى‏گردد و اين دو معنى جامع تمام معانى است .


کلمات نزدیک مکانی

تکرار در هر سال نزول

در حال بارگیری...